Сети следующего поколения отличаются от традиционных сетей в том, что вся информация, циркулирующая в сети, разбита на две составляющие: сигнальная информация, обеспечивающая коммутацию абонентов и предоставление услуг; и непосредственно пользовательские данные, содержащие полезную нагрузку, предназначенную абоненту (голос, видео, данные). В функциональной модели NGN ITU выделяет три категории объектов: функции, сервисы, ресурсы. Сервисы реализуются различными функциями с помощью доступных ресурсов. Один и тот же сервис может реализовываться разным набором функций и наоборот, одна функция может использоваться для реализации различных сервисов.
Жаңа буынның желісі (NGN) — байланыс желілерін құрудың концепциясы. NGN құрамына таралған коммутациясы бар әмбебап транспорттық платформа.
Жаңа буынның негізгі міндеті — ақпараттың (дауысты, деректерді, бейне) кез-келген түрін таратуы үшін бірегей инфрақұрылым қолдайтын қазіргі уақытта бар және жаңа телекоммуникациялық желілердің өзара әсерлесуін қамтамасыз ету [1, 14 б.].
Осылайша, NGN базалық функционалдық моделінде екі қабатты ерекшелейді: транспорттық және сервистік.
Транспорттық қабат екі географиялық таралған нүкте арасында ақпаратты тасымалдауды қамтамасыз етеді. Негізінде, транспорттық қабат келесі объектілер арасында ақпаратпен алмасуды қамтамасыз етеді:
пайдаланушы — пайдаланушы;
пайдаланушы — сервистік платформа;
сервистік платформа — сервистік платформа.
Жалпы айтқанда, транспорттық қабатта желілік технологиялардың барлық типтері қолданылады, яғни: арналар коммутациясының жалғануына бағытталған (connection-oriented circuit-switched — CO-CS), пакеттер коммутациясының жалғануына бағытталған connection-oriented packet-switched — CO-PS), пакеттер коммутациясының жалғануына бағытталмаған (connectionless packet-switched — CLPS). Алайда, NGN желісін құру үшін қызмет көрсету сапасын қолдаумен IP технологиясына ұсыныс жасалынады.
Транспорттық желінің ресурстарын басқарудың деңгейінде сигнализацияның талап етілетін жинағын пайдалану арқылы қоңырауларды басқару іске асырылады. Бұл деңгейде көпфункционалды Softswitch (медиашлюз контроллері) объектісі пайдаланылады [2, 41 б.].
Softswitch басқарады:
қоңырауларды;
медиашлюздерді (Media Gateway, MG);
магистралды желілер ресурстарын бөлуді;
сигналдық ақпараттардың өңдеуді;
аутентификацияны;
қызметтер құнын ескеруді;
абоненттерге негізгі сөздік, ұтқырлық байланыс, байланыстың мультимедиа, сондай-ақ қосымшаларды бағдарламалаудың интерфейстері (API) қызметтерді ұсыну.
Жаңа клиенттерді шақырудың негізгі принципі болып талап етілетін қызметтер мен қосымшаларды тез арада жасау және ендіру табылады. Бұл міндет қолданбалы бағдарламалаудың ашық интерфейстері (Application Programming Interfaces, API's) көмегімен шешілуі мүмкін. Қолданбалы бағдарламалаудың ашық интерфейстері — операциялық ортаның әр түрлі қызметтерін жасауға және қолдауға арналған типтік бағдарламалық функция мен командалардың жиынтығы.
1-суретте NGN желісімен қамтамасыз етілетін қызметтердің (сервистердің) мысалы келтірілген.
Сурет 1 NGN желісінде транспортты және қызметтердің бөлінуі
Әр қабаттың бір немесе бірнеше деңгейлері бар. Деңгей үш жазықтықтан тұрады:
пайдаланушының жазықтығы;
бақылау жазықтығы;
менеджмент жазықтығы.
2-суретте NGN желісінің төрт деңгейлі моделі көрсетілген. NGN желісінің төрт деңгейлі моделінде келесі деңгейлер көрсетілген:
транспорттық пакеттік желіге абоненттік қолжетімділік желісінен тұратын қолжетімділік деңгейі;
магистралдық пакеттік желіден тұратын транспорттық деңгей (IP немесе АТМ хаттамалары базасында құрылған желі);
телекоммуникациялық желіде қоңырауларға қызмет көрсетудің барлық функцияларын басқару бойынша функциялардың жиынтығынан тұратын коммутацияны басқару деңгейі;
қызметтер мен эксплуатациялық басқару деңгейі.
Сурет 2. NGN желісінің төрт деңгейлі моделі
NGN моделінің жалпыланған функционалдық моделі
GII концепциясы қанағаттандыратын желіні құру үшін NGN функционалдық моделінде ITU объектілердің үш категориясын ажыратады: функциялар, сервистер, ресурстар. Қолжетімді ресурстар көмегімен әр түрлі функциялармен іске асыратын сервистер. Бір сервис әр түрлі функциялардың жиынтығымен іске асырылуы мүмкін және керісінше, бір функция әр түрлі сервистерді іске асыру үшін пайдаланылуы мүмкін. Олардың өзара байланысы 3-суретте көрсетілген [3, 23 б.].
Сурет 3 NGN моделінің жалпыланған функционалдық моделі
Бірнеше жыл бұрын тіркелген байланыстың қызмет ұсынушылары ұтқырлық операторларының қысуымен өз позицияларын бере бастады. Ұтқырлық байланыс қызметтері қолжетімді болып, ал тіркелген және ұтқырлық телефондармен пайдалану үшін бағалары теңестіріле бастады. Ұтқырлық байланыс абоненттер санының өсуі «Қазақтелеком» жетекшілерінде қолайсыздық туғызды. Егер бұрын республика байланыс нарығында ұлттық гигант үлесіне 95 % болса, онда қазір тек 42 %. Ұтқырлық операторлары нарықтың шамамен 44 % алады, ал қалғандары өзара альтернативтік операторларды бөледі.
«Қазақтелекомның» NGN желісін құру жобасының жасаушылары және жабдықтарының жеткізушісі болып Nortel компаниясы табылады. Жаңа буынның желісі ақырғы пайдаланушылардың әр түрлі сұраныстарын қанағаттандыруға қажетті компоненттерінен тұрады. Олар қызмет көрсетудің кепілді сапасын және жоғары жылдамдықты мен сымсыз технологиялар базасындағы сервистерге әмбебап қолжетімділікті қамтамасыз етеді. NGN қызметтерінің қолжетімділігі абоненттің орналасуына және ол қолданатын терминалға қарамайды.
«Қазақтелеком» клиенттері үшін NGN желісін іске қосу жаңа мүмкіндіктерді білдіреді, яғни әдеттегі сервистермен кез-келген уақытта және әлемнің кез-келген жерінен пайдалануды білдіреді.
NGN жесінің транспорттық деңгейін ұйымдастыру үшін «Қазақтелекоммен» эксплуатацияланатын жұмыс істейтін IP-желілер пайдаланылды. Бұл алматылық сегмент үшін MetroEthernet қалалық желісі және түйіндері мемлекеттің әр облыстық орталығында орналасқан IP/MPLS магистралдық желісі. Олар NGN желісінің топологиялық сипаттамаларына және дауыстық трафикті тарату сапасының талаптарына жауап береді.
Әдебиет:
- Олифер В. Г. Основы компьютерных сетей / В. Г. Олифер, Н. А. Олифер. — Спб.: Питер, 2009. -520 с.
- Гольдштейн Б. С. Softswitch / Б. С. Гольдштейн. — М.: БХВ — Санкт-Петербург, 2006. — 314 с.
- Пескова С. А. Сети и телекоммуникации 4-е изд., стер / С. А Пескова. — М.: Академия, 2009. — 350 с.
- Абилов А. В. Сети связи и системы коммутации / А. В. Абилов. — М.: Радио и связь, 2004. — 288 с.
