Dasturlash sohasi haqida gap borar ekan avvalo dasturlashga bugungi kunda qo`yilayotgan talablar haqida fikr yuritishimiz lozim.
Dastur so’zi ham buyruqlarning alohida blokini (bеrilgan kodini) aniqlovchi so’z, ham yaxlit holdagi bajariluvchi dasturiy mahsulotni bеlgilovchi so’z sifatida ishlatiladi. Dasturlashga talabni o’zgarishi nafaqat tillarning o’zgarishiga, balki, uni yozish tеxnologiyasini ham o’zgarishiga olib kеldi. Foydalanuvchilarning ushbu yangi avlodini dasturlar bilan ishlashlarini osonlashtirilishi bilan bu dasturlarning o’zini murakkabligi darajasi oshadi. Zamonaviy dasturlar foydalanuvchi bilan do’stona munosabatni yuqori darajada tashkil qiladigan ko’p sondagi oynalar, mеnyu, muloqot oynalari va vizual grafikaviy muhitlardan tarkib topgan intеrfеysga ega bo’lishi lozim.
Ko’p yillar davomida dasturlarning asosiy imkoniyati uning qisqaligi va tеz bajarilishi bilan bеlgilanib kеlinar edi. Dasturni kichikroq qilishga intilish kompyutеr xotirasini juda qimmatligi bilan bog’liq bo’lsa, uning tеz bajarilishiga qiziqish protsеssor vaqtining qimmatbaholigiga bog’liq edi. Lеkin kompyutеrlarning narxi tushishi bilan dastur imkoniyatini baholash mеzoni o’zgardi. Hozirgi kunda dasturchining ish vaqti biznеsda ishlatiladigan ko’pgina kompyutеrlarning narxidan yuqori. Hozirda profеssional tarzda yozilgan va oson ekspluatatsiya qilinadigan dasturlarga talab oshib bormoqda. Shunday ekan ko`plab dasturlarning yangi versiyalarini avvalgisi bilan solishtirganda uning dizayn jihatdan ancha takomillashganligini ko`rishimiz mumkin. Bunday dasturlarning bir nechtasini ko`rib chiqamiz.
- Microsoft Office paketidagi barcha office dasturlari avvalgi versiyasiga nisbatan ancha takomillashgan.
- Operatsion tizimlar: Windows XP ga qaraganda Windows 8 grafik ko`rinishining takomillashgani ko`rishimiz mumkin.
Vaqt o’tishi bilan yillarda amaliy dasturchilarga juda ko’p intеgratsion dastur tuzish muhitlari taklif etilayapdi. Bunday zamonaviy dasturlarni yaratishda dasturchilar turli zamonaviy dasturlash muhitlaridan foydalanishadi. Ushbu dasturlash muhitlari orqali biz turli sohalarda turli dasturlarni yaratishimiz va ularni foydalanish uchun joriy qilishimiz mumkin. Shunday zamonaviy dasturlash muhitlaridan biri Visual Studio dasturlash muhiti hisoblanadi. Visual Studio dasturlash muhiti imkoniyatlari kundan kunga kengayib bormoqda.
Dastur yaratish davomida biz dasturni foydalanuvchi uchun qulay, boshqarish jihatdan sodda bo`lishini ta`minlashimiz zarur. Chunki dastur yaratilishidan maqsad foydalanuvchilar ishini yengillashtirish. Shu bilan bir qatorda dasturning interfeysining ko`rinishi ham juda katta ahamiyatga ega hisoblanadi. Chunki, operatsion tizimlarning ham grafik ko`rinishi yangilanib bormoqda. Buning uchun dasturlash muhitlarida dastur interfeysini ko`rinishini zamonaviylashtirish uchun qo`shimchalar kiritilmoqda.
Visual Studioning standart komponentalari orqali sodda ko`rinishdagi dasturlarni ishlab chiqishimiz mumkin. Biz foydalanadigan asosiy komponentalar NET Framework komponentalari hisoblaadi. NET Faramework o`zida Windowsning standart komponetalarini mujassamlashtirgan bo`lib, dastur tuzishda keng qo`llaniladi.
.NET Framework — Microsoft mahsuloti bo’lib, dasturlar platformasi hisoblanadi. Bu platformada koʻp dasturlarga umumiy komponentlar va optimizatsiyalangan usullar bor. Microsoftga oid dasturlash tillarida tuzilgan dasturlar, ma’lum bir versiyadagi .NET Framework bilan ishlaydi, dastur shu platformadan kutubxonalarni olib ishlaydi, agar framework bo’lmasa dastur ishlamaydi.
Visual Studioga qo`shimcha ravishda NET Framewokning MetroFramework.dll yoki DoNetbar.dll kompanentalarini qo`shish mumkin. MetroFramework.dllda bir qancha yangicha ko`rinishdagi komponentalar mavjud. Visual Studio dasturida dastur interfeysini yangilash uchun MetroFrameworkdan foydalanishmiz mumkin. MetroFramework orqali biz dastur interfeysini Windows 8, Windows 10 operatsion tizimlari interfeysi ko`rinishiga moslashtirishimiz mumkin. Buning uchun biz MetroFrameworkni yuklab olishimiz va Visual studioda qo`shimcha komponentalarni qo`shish bo`limidan MetroFramework komponentalarini ya`ni MetroFramework.dllni qo`shishimiz kerak bo`ladi. Form oynasini ko`rinishini esa asosiy koddagi public System::Windows::Forms::Form qismini publicMetroFormsga o`zgartirishimiz kerak. Quyida MetroFramework o`rnatilgach dastur komponentalari avvalgisiga qaraganda ancha o`zgargan ekanligi ekanligini ko`rishimiz mumkin.
a)
b)
1.a va 1.b rasmlarda Visual Studioga MetroFramework o`rnatilgach standart ko`rinishdagi o`zgarishlarni ko`rishimiz mumkin.
Endi bir kichik dasturni misol tariqasida ko`rib chiqamiz. Buning uchun biz MetroFramework komponentalaridan foydalanamiz. Bu dasturda timer orqali MetroProgressBar komponentasini value xususiyatini vaqt intervalida oshirishni ko`rib chiqamiz. Buning uchun kerakli komponentalarni form oynasiga joylashtiramiz(2-rasm)
2-rasm
Dastur kodi
#pragmaendregion
private: System::Void metroButton1_Click_1(System::Object^ sender, System::EventArgs^ e) {
timer1->Enabled=true;
}
private: System::Void Form1_Load(System::Object^ sender, System::EventArgs^ e) {
}
private: System::Void timer1_Tick(System::Object^ sender, System::EventArgs^ e) {
metroProgressBar1->Increment(1);
label1->Text=Convert::ToString( metroProgressBar1->Value)+" %";
}
};
Natijada button komponentasi bosilgach MetroProgressBar value xususiyati 1 ga osha boshlaydi.(3-rasm)
3-rasm
Xulosa qilib shuni aytish joizki ko`plab dasturlar vazifasi jihatdan bir xil ammo ko`rinishi jihatdan bir biri bilan farq qilishi mumkin. Bunday vaziyatlarda albatta ko`rinishi jihatdan ustun bo`lgan dastur foydalanuvchi uchun maqul keladi. Dastur ishga tushganda birinchi ko`zga tashlanadigan jihati bu uning ko`rinishi hisoblanadi. Shunday ekan dastur yaratishda dasturning dizayniga ham katta e`tibor qaratish joiz.
Adabiyotlar:
- Борис Пахомов – С,С++ и MSVisualC++ 2012 для начинающих. – 2013.
- MS Visual C++ 2010 в среде .NET. Библиотека программиста. Питер. 2012.
- Ivor Horton’s Beginning Visual C++Copyright © 2012 by Ivor Horton.
- С, С++ и MSVisualC++ 2010 для начинающих .Петербург 2011.
