Bu maqola tarixiy va onomastik birliklar qatnashgan frazalar haqida Ingliz va O'zbek tillardagi misollar yordamida ma'lumot beradi.
Kalit sózlar: xalqaro óziga xoslik, qadimiy afsonalar, ibora, royal, mifologiya.
В статье соотносятся афоризмы и ономастические единицы на английском и узбекском языках.
Ключевые слова: античная мифология, афоризм.
The most ancient English-language phrases are associated with history and literature. Many of these phrases have international character and can be found in many languages.
The following statements are based on ancient myths, such as
Achille`s heel yoki the heel of Achille`s — Axilles tovoni; yagona zaif tomon, joy.
The apple of discord — janjalga sabab bo`lgan narsa, adovatga sabab bo`lgan narsa.
Augean stable(s) — Avgiy otxonasi; otbozor (juda iflos itirqini joy yoki juda chalkash, betartib ish). Ibora Yunoniston podshohi Avgiyning 30 yil tozalanmagan otxonalari haqidagi afsonadan kelib chiqqan.
The bed of Procrustes shuningdek the Procrustean bed yoki Procrustes` bed — Prokrust to`shagi; to`g`ri kelsa-kelmasa hammasini zo`rma-zo`raki bir andozaga solish.
Cassandra warnings — (k.u.) mensilmayotgan, lekin ayni vaqtda sodir bo`layotgan biror voqea haqida ogohlantirish.
Cross the Stygian ferry — (k.u.) Stiksdan keyin o`tmoq; ota-bobolari oldiga jo`namoq, o`lmoq, vafot etmoq, qazo qilmoq, olamdan o`tmoq, ko`z yummoq, jon bermoq.
Fling (yoki throw)a sop to Cerberus — (k.u.) Serberning ko`nglini ovlamoq, Serberning og`zini moylamoq, qahri qattiq soqchini rahmini keltirmoq. Ibora Virgiliyadan olingan.
The golden age — oltin asr. Ibora birinchi marta yunon shoiri Gesiodning “Mehnatlar va Kunlar” she`rda uchragan. She`r Saturn davrida yozilgan bo`lib, bu davrda odamlar hudolardek tashvishsiz, janjalsiz, urushlarsiz, og`ir majburi mehnatlarsiz yashashgan.
The horn of plenty — osmondan yog`ilgan, juda serob, mo`l-ko`l.
A labour of Hercules (the labours of Hercules) — pahlavonlar mehnati, azamatlar ishi, g`oyat qiyin ish. Bu ibora yana quyidagi ko`rinishlarda ishlatiladi: aHerculean labour, Herculean labour.
A labour of Sisyphus (a Sisyphean labour) — tinimsiz og`ir va befoyda ish.
Lares and Penates — (k.u.) o`z uying — o`lan to`shagging. Lar va Penat qadimgi rim miflarida uy o`choqlarining homiylari bo`lishgan.
Hercules` Pillars yoki the Pillars of Hercules — 1) chek, chegara, had. Qadimgi odamlar nazarida Gibraltar bo`g`ozining qirg`oqlarida qarama-qarshi joylashgan ikki qoya, ya`ni hozirgi kundagi Gibraltar va Seuta qoyalari qadimgi xalqlar yashovchi quruqliklar tugaydigan joyni bildirgan; 2) (k.m.) qadimgi yunon afsonasiga ko`ra Gerakl butun Yevropa va Afrikaning Liviya davlatidan to`xtovsiz yurib o`tgan va o`z sayohatining estaliklari sifatida Gerkules ustunlarini qo`yib chiqqan.
Rise like a phoenix from its ashes — (k.u.) kuldan qaqnus yaralgandek.
Sow dragon`s teeth — (k.u.) ajdar tishlarini ekmoq; nizo urug`ini sochmoq, urushga chaqirmoq, jangga chorlamoq.
The thread of Ariadne — (k.u.) mushkul, og`ir ahvoldan qutulish imkonini beradigan, mushkulini oson qiladigan narsa haqida yo`l-yo`riq, ko`rsatma, dastur. Krit oroli Ariadnning qizi yunon qaxramoni Tezeyaga uni labirintdan chiqib ketishi uchun unga kalava ip berib yordam qilgan.
One of the most interesting examples of Greek-language mythology is Castor and Pollux. This frazeologist is an apple lamp, a lamp at the spindle, an atmospheric electricity (about lightning, lightning). The twin sons of Led in Greek mythology are from Castor and Pollux.
Expressions related to Gomer's Illiada and Odyssey:
In the Illiada Homer and later in Eneida, Virgilia, Trojan became a brave defender. From these expressions
Like a Trojan — mardlik, jasorat, qahramonlik. Boshqa Troya urushi bilan aloqador ibora quyidagicha:
The Trojan horse — Troya oti, yashirin xavf.
In his scientific work, LP Smith has brought up a number of ancient Greek and Roman terms and often has written the authors of those statements. Here are some of the most widely used expressions in our add-ins.
Expressions from Greek history and literature:
Appeal from Philip drunk to Philip sober — o`ylamay qabul qilingan qarorni qaytadan ko`rib chiqishni so`ramoq.
The Gordian knot — chigal masala, mushkul ahvol: turli holatlarning chigal bog`lanishi.
Odatda biz bu iborani quyidagi ko`rinishlarda uchratamiz:
Cut the Gordian knot yoki cut the knot — chigal masalani yechimini topmoq; = kalavaning uchini topmoq.
Quyidagi ibora Afina qonun chiqaruvchisi Solonga tegishli:
The unwritten law — yozilmagan qonun. Platonning falsafiy asarlaridan keltirilgan iboralar:
Hand on the torch — (k.u.) oqillik, bilimlar mash`ali harakatini uzatib turmoq.
Platonic love — ilohiy ishq, sof muhabbat.
Beg the question — (k.u.) isbotsiz, o`z xulosasidan kelib chiqib o`zi istagancha boshlamoq. Ibora Aristotelga tegishli; u o`z asarlarida quyidagi yunon maqollarini ham keltirib o`tadi:
There is many a slip twixt the cup and the lip — irg`ib o`tmay “xo`p” dema, oldindan hovliqma, tug`ilmagan buzoqqa qoziq qoqma.
The smell of the lamp — (s.s.) chiroq hidi (birikmada yozuvchi o`z asarini yozayotganda unga nur taratayotgan lampadagi moy hidi haqida so`z bormoqda); zo`rma-zo`raki, sun`iy.
One of the Egyptian rulers, Ptolemy Philadelphy, told the old great mathematician Euclid that he wanted to quickly learn the geometry and that he had to do that with Euclid, he replied with the following expression: «There is no royal road to geometry».
The dog in the manager — pichan ustidagi it. Ibora Lukianga tegishli. Yunon tilidan kelib chiqqan iboralar:
Burn one`s boats — o`z kemasiga o`t qo`ymoq, shuningdek qo`shinning chekinayotgan qismini ajratib olmoq. Ibora bizgacha Plutarxning asarlari orqali yetib kelgan.
Leave no stone unturned — barcha vositalarni ishga solmoq, barcha vositalardan foydalanmoq, barchasini ishga solmoq, barchasini yurrgizmoq, barchasini yurishtirmoq.
Write in water — (k.q.i.) bekordan bekorga mehnat qilmoq.
Take the wolf by the ears — o`zini qiyin va xavfli vaziyatda qoldirmoq.
L. P. Smith listed a number of expressions from Ezop and other Greek fairy tales. Here are some examples of our examples with our add-ons:
Blow hot and cold — hardamhayol bo`lmoq, biri ikkinchisini rad etuvchi ish qilmoq, ikki xil vaziyatda qolmoq; fikri tez o`zgaradigan bo`lmoq, tayini yo`q bo`lmoq, tutruqsiz bo`lmoq. Ibora Ezop masallaridan biriga borib taqaladi. Unga ko`ra bir sayyoh ham qo`llarini isitish, ham sho`rvasini sovutish maqsadida ularni puflagan.
Kill the goose that laid (yoki lays)the golden eggs — (s.s.) tilla tuxumni ko`tarib turgan g`ozni o`ldirmoq = o`z oyog`iga o`zi bolta urmoq, o`ziga o`zi choh qazimoq.
Cry wolf too often — yolg`on trevoga ko`tarmoq. Ibora cry wolf ko`rinishida ham keladi. Ibora cho`pon haqidagi iboradan olingan. Unga ko`ra cho`pon vaqtichog`lik qilish maqsadida “Bo`ri!, Bo`ri!” deb baqirib odamlarni aldagan.
The lion`s share — tuyadek ulush, eng ko`p qism.
Sour grapes — hom uzum. Ibora biror kimsaning boshqalarga tanbeh berishda tengsiz ekanligini aytish uchun qo`llaniladi.
Cherish (nourish yoki warm) a viper in one`s bosom — qo`ynida ilon saqlamoq.
Take time by the forelock — qulay fursatdan foydalanib qolmoq, ovsarlik qilmay fursatni qo`ldan boy bermaslik. Ibora eramizdan avvalgi I asrda yashagan Rim masalchisi Fyodrning masallaridan olingan.
Adabiyotlar:
- Ларин Б. А. Очерк по фразеологии. \\ Учен.зап. ЛГУ, № 198. Серия Филологические науки, вып. 24, 1956.
- Рахимов С. Р. Речевая коммуникация и проблемы дейксиса в разносистемных языках. Т., Фан, 1989.
- Рахимов С. Р. Проблема дейксиса как категория типологической лингвистики. Дисс.док.филол.наук., М., 1990.р
- Селиванов Г. А. Фразеологическая контаминация как один из показателей структурного развития русского языка // Вопросы семантики фразеологических единиц. Часть 1. Новгород, 1971. С. 233–234.
- Свиридова Л. Ф. Обогащение английской фразеологии шекспризмами. Автореферат кандидатская диссертация. М. 1968. Стр.20.
