Қашықтықтан оқыту — білім, білік, дағдыларды алу үрдісі, бұл кезде оқыту процесінің тұтас немесе белгілі бір бөлігі мұғалім мен оқушының жергілікті алшақтығына қарамастан жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асырылады. Бастауыш сынып мұғалімдері оқушының белгілі дәрежеде білім алуы үшін барлық мүмкіндіктерді (ватсап, интернет желісі, ютубтан керекті сілтемелер, слайтар т. б.) алып үнемі пайдаланып отырады.
Мақалада бастауыш сыныптағы қашықтықтан оқытудың жаңашылдығы мен өзектілігі, артықшылықтары мен оқушылардың жас ерекшеліктерін сипаттап қана қоймай және сабақты тиімді ұйымдастыру туралы айтылған.
Түйінді сөздер: қашықтықтан оқыту, бастауыш сынып, технология.
Дистанционное обучение — это процесс приобретения знаний, навыков и умений, при котором весь учебный процесс или его часть осуществляется с помощью новых информационных и телекоммуникационных технологий, независимо от местных различий между учителем и учеником. Учителя начальной школы регулярно используют все возможности (WhatsApp, Интернет, ссылки с YouTube, слайды и т. д.) для получения учеником определенного уровня образования.
В статье описывается не только новизна и актуальность, преимущества и возрастные характеристики дистанционного обучения в начальной школе, но и эффективная организация урока.
Ключевые слова : дистанционное обучение, начальная школа, технологии.
Distance learning is a process of acquiring knowledge, skills and abilities, in which all or part of the educational process is carried out using new information and telecommunication technologies, regardless of local differences between teacher and student. Elementary school teachers regularly use all the opportunities (WhatsApp, Internet, YouTube links, slides, etc.) to provide a student with a certain level of education.
The article describes not only the novelty and relevance, advantages and age characteristics of distance learning in primary school, but also the effective organization of the lesson.
Keywords: distance learning, primary school, technology.
Кіріспе. Қазіргі қоғам үнемі даму үстінде болғандықтан білім беру жүйесіне жаңа ақпараттық технологияларды пайдалана отырып оқытудың инновациялық әдістерін қолдану қажет [1].
Қашықтықтан оқыту дегеніміз — оқытушы мен оқушының тікелей, жеке қарым-қатынасынсыз қашықтықтан білім алуға мүмкіндік бере алатын соңғы ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды қолдануға негізделген оқу процесін жүзеге асыру тәсілі болып табылады.
Негізгі бөлім. Қашықтықтан оқыту мақсатқа жетудің ең өзекті әдістерінің бірі. Оқыту технологиясы АКТ құралдарын енгізу аясында жүзеге асырылатын білім беру үдерісіне тән барлық компоненттерді (мақсаттар, мазмұн, әдістер, ұйымдастыру формалары, оқу құралдары) бейнелейтін оқытушы мен оқушылардың, сондай-ақ олардың және ақпараттық ресурстардың интерактивті қайнар көздерінің өзара әрекеттесуінің түрі ретінде қарастырылады. Қашықтықтан білім беру оқушылардың бастауыш деңгейінен жоғары деңгейіне дейінгі барлық кезеңдерде оқушылардың жас ерекшеліктеріне қарай шектеусіз оқуға мүмкіндік береді және әдістердің кең спектрін, әсіресе визуалды әдістерді қолданады. Қашықтықтан оқытудың басқа технологиялардан ерекшелендіретін және оның жаңашылдығы мен өзекті екенінайқындайтын бірнеше ерекше белгілері:
— білімнің қол жетімділігі принципін жүзеге асыру;
— білім сапасын арттыру;
— бірыңғай білім беру ортасын құру;
— электрондық құралдар басым;
— интерактивті өзара әрекеттесу тұрақты сипатта болады [3].
Қашықтықтан оқыту білім алушылардың жаңа білімдерді, дағдыларды, іс-әрекеттің түрлері мен әдістерін өз бетінше табысты игеруіне негіз жасайтын бастауыш жалпы білім берудің базалық білім беру бағдарламасын игерудің жоспарланған білім беру нәтижелеріне қол жеткізуге кепілдік бере алады.
Қашықтықтан білім берудің келесідей артықшылықтары бар:
- Оқушының географиялық және уақытша орналасуына қарамастан білім берудің түрінің болуы;
- Оқу барысын таңдауда, сабақтың уақытын, орнын және ұзақтығын жоспарлауда еркіндік пен икемділік;
- Ұтқырлық. Қашықтықтан оқыту білім алушы мен мұғалім арасындағы тиімді өзара әрекеттесуді қамтамасыз етеді, бұл табысты оқытудың негізгі шарттарының бірі болып табылады;
- Өндірістік қабілет, ол білім беру процесінде заманауи ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды міндетті түрде қолдануды көздейді.
Қашықтан оқытудың көмегімен балаға жаңа мүмкіндіктер ашылатындығын, оның ақпараттық кеңістігі мен ақпараттық саласы кеңейіп, шығармашылық және ізденіс әрекеттері дамып келе жатқанын атап өткен жөн.
Бастауыш мектеп оқушылары үшін қашықтықтан оқытуды дамытудың негізгі тенденциясы оның қосымша білім беру сферасынан негізгі білім беру саласына біртіндеп көшуі болып табылады деп сеніммен айтуға болады. Қазіргі кезде қашықтықтан оқытуды зерттейтін авторлардың (Андрей Андреевич Андреев, Евгения Семеновна Полат, Вячеслав Владимирович Вержбицкий және т. б.) көптеген еңбектері бар [2]. Жоғары оқу орындарында және колледждерде оны қолдануға және дамытуға үлкен көңіл бөлінген. Дегенмен, орта және бастауыш мектептерде қашықтықтан оқытуды ұйымдастыруға бағытталған ғылыми-зерттеу және әдістемелер жетіспейді. Бастауыш сынып мұғалімдері оқушыларына не үйретуі керек? Ең басты нәрсе білімнің өзі емес, таным, сондықтан балаларды ақпаратты өз бетімен іздеуге, сонымен қатар оны жаңа технологияларды қолданып өңдеуге, уақытты тиімді пайдалануға, сыныптастарымен, мұғалімдермен, ата-аналармен ынтымақтастықты және тағы басқаларды үйрету керек. Осындай міндеттерге байланысты сұрақ туындайды: оқытудың уақыты мен қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды ұтымды қолдана отырып, алға қойылған мақсаттарға жету үшін оқу процесін қалай құруға болады? Қашықтықтан оқытуды сәтті ұйымдастыруда мақсатқа жету үшін ең алдымен бастауыш мектеп жасындағы балалардың жас ерекшеліктерін ескеру қажет:
— Олар оқуды енді үйренуде. Олар оқулықпен жұмыс істеуге, дәптерге жазбаларды дұрыс салуға үйренеді.
— Оқу және жазу дағдылары енді қалыптасуда.
— Өзін-өзі бақылау деңгейі төмен деңгейде.
— Оқытуда мұғалімнің рөлі зор.
— Өздігінен білім алуға дайындықтары жоқ.
Неге назар аудару керек:
Біріншіден, бұл технологияның негізгі аудиториясы — ата-аналар. Егер біз бастауыш сынып оқушыларының қашықтан оқытуға шынымен қатысуын қаласақ, сапалы білім беруде ата-аналарға сенім артуымыз керек. Оларды мұғалімнің көмекшісі ретінде қарастыру керек. Мұғалім оларға жеткілікті ақпарат бергені жөн, сол кезде ғана ата-аналар балалармен мектептегі оқу тәжірибесін пайдалана отырып жұмыс істей алады. Ең алдымен мұғалім ата-аналарға арналған жұмыс жоспарын жасауы тиіс. Онда оқушыларға қойылатын әр білім беру тапсырмасы бойынша олардың іс-әрекет алгоритмі жазылады. Ата-аналар не істеуі керек және оқушылар не істеуі керек.Мұнда оқушылардың қандай іс-әрекеттерді жасау керектігі көрсетілген, сонымен қатар оқушылардың белгілі бір ұғымдармен жұмыс жасау кезінде жіберуі мүмкін жалпы қателіктерге сілтемелер көрсетілуі тиіс. Ата-аналарды балаларының нақты нені білуі және істей алуы керектігін түсіну үшін жұмыс жоспарын құру өте маңызды.
Екіншіден, мұғалім оқу мақсаттарының әр түрлі екендігіне көз жеткізгені дұрыс. Қашықтан дифференциалды оқытуды қамтамасыз ету қажет. Мұндағы басты мәселе — оқушыларға арналған есептердің үлгісін ұсынғаныңызға сенімді болуыңыз керек, бірақ саралау элементтерін қосыңыз. Мысалы, егер бала тапсырманы оңай орындаса, ата-анасынан қосымша тапсырма сұрауы тиіс. Осындай тапсырмалардың шамамен тізімін келтіргені маңызды. Қашықтықтан оқыту кезінде әр баланың алға жылжуы өте маңызды, бірақ олардың барлығы оқу материалын түсінудің әр түрлі деңгейлерінде екендігін ескере отырып, берілген білім беру мақсаттары бірдей бола алмайды. Әрине, бастауыш сынып мұғалімдері, тым қатал баға бермегені жөн.
Үшіншіден, ата-ананың кері байланыс беруі маңызды. Оларға алған әсерлерімен бөлісуге, сканерленген тапсырмаларды жіберуге, сізге сұрақтар қоюға рұқсат ету керек. Сонымен бірге ата-аналарға немесе оқушыларға өзіңіз көрген қателіктерді көрсету, келесі іс-әрекеттерді ұсыну қажет. Мұғалім қашықтықтан сабақ ұйымдастырудағы қателіктерді бірнеше оқушы дұрыс емес әрекеттер жасаған жағдайда анықтай алады. Ата-ананы педагогикада тым көп терминдермен мазаламаған жөн. Олар үшін мүмкін болатын тапсырмалар жасаған дұрыс [4].
Қашықтықтан оқыту мұғалімнің рөлін кеңейтеді және жаңартады, ол өзі оқытатын пәндерді үнемі жетілдіріп отыруға, жаңашылдықтарға сәйкес шығармашылық пен біліктілікті арттыруға міндетті.Бастауыш мектепте қашықтықтан білім беру — бұл стандартты емес білім беру тәсілі, ол көп жағдайда оның жағымсыз жағы болып табылады, өйткені бұл кіші жастағы оқушыларға жиі қиындықтар туғызады. Қашықтықтан оқытуды тиімді жүзеге асыру үшін білім алушыға мақсат қою, өз жұмысын өз бетінше жоспарлау, басты нәрсені бөліп көрсете білу, нәтижелерді бағалау және бақылау мүмкіндігі сияқты дағдылар қажет, бұл білім берудің бастапқы кезеңі шеңберінде мүмкін емес болып көрінеді.
Қорытынды. Бұл жағдайлар балаға үнемі көмек көрсететін, оған тәрбие жұмысының негізгі әдістерін үйрететін және жеке білім беру маршрутымен жүретін тәлімгердің болуын болжайды. Мұғалім тәлімгер болуы шарт емес, бұл рөлде ата-ана да қатыса алады. Қарастырылып отырған тақырып аясында бастауыш мектепте қашықтықтан білім беруді жүзеге асыру барысында мұғалімнің алдында туындайтын қиындықтар туралы айтуға болмайды. Ақыр соңында, бұл процесс ол үшін өте ауыр және көп уақытты, әсіресе мұқият дайындықты және жеке қызығушылықты қажет етеді.
Сонымен, бастауыш мектептегі қашықтықтан оқыту — бұл қазіргі заманғы білім беру жүйесінен көптеген артықшылықтарға ие білім берудің тиімді және өзекті түрі.
Әдебиет:
- Андреев, А. А. Средства новых информационных технологий в образовании: систематизация и тенденции развития: Сб./ Основы применения информационных технологий в учебном процессе вузов. М.: ВУ,2015.
- Полат Е. С., Петров А. Е. Дистанционное обучение каким ему быть? [Электронный ㅤ ресурс] http://distant.ioso.ru/library/publication/razvitie.htm
- https://infourok.ru/organizaciya-distancionnogo-obucheniya-v-nachalnoj-shkole-iz-opyta-raboty-4547956.html
- Бочков В. Е. Учебно-методический комплекс как основа и элемент обеспечения качества дистанционного образования // Качество. Инновации. Образование. — 2004. — N 1.
