Өз балаларыңызды сүйе отырып оларды сізде де сүйюге үйретініз,
үйретпесеңіз — қартайған шағынызда көз жасынызды төгесіз.
В. А. Сухомлинский
Қазіргі таңда козғалатын мәселелер олар бала тәрбиесі және отбасы. Себебі отбасы адам баласының оның адам ұрпағына деген ықпалын өмірдегі ешнәрсемен салыстыруға болмайды, ата-ананың балаға деген тәрбиесінің өте ерекше. Бала тәрбиесінің қоғамдағы тәжірибені жинақтау әрі ерекшелігіне байланысты. Баланың мінез-құлқының қалыптасуына отбасы ерекше әсер етеді, солай болғандықтан көпқырлы жан-жақты болуы отбасына да байланысты. Баланы бастан демекші, мектепке алғаш келген балаға дұрыс тәрбие беру, ауытқушылықтардан сақтап қалу мұғалімнің және ата-ананың міндеті. Жақсы тәрбиемен есейген бала, ол қашанда біздің куанышымыз.
Тәрбие-педагогикалық негізгі ұғым. Адамның мінез-құлқының қоғамда қабылданған нормалар мен ережелерге сәйкес болуын және жеке адамның сипаттары мен қасиеттерінің қалыптасуын қамтамасыз етуге тиіс. Адамның жеке басының қалыптасуы сыртқа және ортаға болған жағдайлардың және тұқым қуаулаушылыққа да байланысты.
Тәрбие мен қоршаған ортаның тигізетін әсері адамның дамуына және қалыптасуына байланысты. Отбасындағы орын алатын жағымсыз жағдайлар баланың өсіп өнуіне мінез-құлқының дамуына кері әсерін байқалғанда, тәрбиеші отбасы тәрбиесіне араласуы тиіс. Ата-аналарға ықпал жасау қоғамдық ұйымдарға беру, баланың тілін табу мақсатында және жұмыс жүргізу, сабақ оқу үшін қажетті көмек т. б. Тәрбие көп себепті үдеріс болып табылады. Оған қоршаған орта, отбасы, мектеп, жоғарғы оқу орны, жастар ұйымы, өнер және бұқаралық ақпарат құралдары әсер етеді. Әсер етуші көп себептерді екі негізгі топқа бөледі: обьективтік және субьективтік.
Обьективтік себептер тобына мыналар жатады:
- генетикалық тұқым қуалаушылық және адамның денсаулық жағдайы;
- отбасының әлеуметтік және мәдени қажеттіліктері;
- өмірбаян жағдайы;
- мәдени дәстүр, кәсіптік және әлеуметтік мәртебе.
Субьективтік себептер: тобыныңмыналаржатады;
— психикалық ерекшеліктер, дүниеге көзқарас, құнды бағдар, тәрбиеші мен тәрбиелеушінің ішкі қажеттілігі және қызығушылығы;
— қарым- қатынас жүұйесі.
Педагог баланың білім мекемесінін тыс жердегі араласатын адамның білуге тиіс. Әр отбасының тұрмысын бала тәрбиелеу жақсы білуде өзара түсіністік пен қалыптастырады. Мектепке дейінгі мен отбасының балалардыт әрбиелеудегі көмектесететін педагогикалық мәдениетінің арттыру үшін отбасы мен жұмыстың шарттары [1] жас ұрпақты тәрбиелеудің табысты болуы тәрбие мекемелерінде отбасында жүзеге асырылатын қоғамдық тәрбиенің бірлігінде.
Отбасындағы тәрбие түгел іске асып отырмайды. Отбасының ерекше тәрбиелік ықпалы өте күшті оларды тәрбие барысында ескеруқажет. Отбасының өзіне тән ерекше қызметтері бар. Отбасында бірынғай талаптары болмауы ересектер арасында алауыздықтан пайдаланып баланың екіжүзді және жағымпаз нәрсеге бейім болып өсуі. Отбасының маңызы кішкене балаларды тәрбиелеуге ерекше ата-ананың басшылығы мен қоршаған дүниені алғаш түсініктерді меңгереді. Отбасында жіберілетін қателіктер балалардың дамуына теріс әсер етеді, аса күрделі қайта тәрбиелеу қажеттігін туғызады. Өз баласына жақсылық тілеу болашақ азамат етіп тәрбиелесем деген сол тәрбиемен жүргізу керек [2].
Бала тәрбиесіндегі педагогикалық мәселерді ата-аналар мен мектепке дейінгі педагогтар маңызды рөл атқарады. Педагог отбасы мен балалар тәрбиесі берудегі өзара ынта мен орнатуға ата-аналарға педагогикалық білім мен оларға көмек көрсету міндеті. Отбасы мүшелерінде дұрыс қарым-қатынас бірін-бірі құрметтеуі және бір-біріне қамқорлық жасауы, еңбексүйгіштік, тәртіп пен отбасы дәстүрі ересектердің балаға қоятын талаптардың бірлігі маңызды. Отбасында материалдық пен рухани қажеттіліктермен қатар дамитындай болуы тиіс. Отбасы мен жұмыс міндеттері мынадай: балаларды тәрбиелеуде бірлік орнату, ата- аналарға педагогикалық білім беру, отбасындағы тәрбиенің озық тәжірибесін зерттеу және тарату. Отбасыларындағы озық тәжірибе жиналыстарда басқа ата- аналармен назарына ұсынылады.
Әдебиет:
- Андабекова С. Мектепке дейінгі педагогика. — 23, 239, 235, 236 бб.
- Құрманғалиева Ш. Х., Мұқанова Б. Ж., Ғалымова Ә. У., Ильясова Р. К. Педагогика. — 259, 260, 234, 235 бб.
