Мақалада өнеркәсіптік объектінің автоматтандырылған салқындату жүйесі қарастырылған. Өнеркәсіптік салқындату-бұл үлкен көлемдегі (цехтар, ангарлар) өндірістік ғимараттарда ауаны сапалы салқындатуды қамтамасыз ететін заманауи технология. Өнеркәсіптік салқындату көп мөлшерде жылу шығаратын жабдықтармен жабдықталған ғимараттарда жоғары температура мәселесін шешеді.
Түйін сөздер: желдету жүйесі, ауаны баптау, бөлме, жүйе, ауа алмасуды қолдау, ластанған ауа, қоршаған орта.
Встатье рассматривается автоматизированная система охлаждения промышленного объекта. Промышленное охлаждение — это современная технология, обеспечивающая качественное охлаждение воздуха в производственных помещениях большой площади (цеха, ангары). Промышленное охлаждение решает проблему повышенной температуры в горячих цехах, оснащённых оборудованием, выделяющим большое количество тепла.
Ключевые слова: система вентиляции, кондиционирование воздуха, помещение, система, поддержание воздухообмена, загрязненный воздух, окружающая среда.
Желдету дегеніміз-ұйымдастырылған және реттелетін ауа алмасу немесе жұмыс бөлмесінен ластанған ауаны шығаруды және оның орнына таза ауа беруді қамтамасыз ету процесі, метеорологиялық жағдайларға сәйкес микроклимат. Желдету жүйелері — бұл бөлменің жұмыс аймағында ауа алмасудың бір принципі бойынша ұйымдастырылған желдету жабдықтары мен қондырғыларының жиынтығы. Олар шаң тазарту қондырғыларының (ауа өткізгіштердің) кешенін де, сору-шығару құрылғыларын да қамтиды [1]. Бұл жүйеде ауаны айналдыруға, тазартуға және жылытуға мүмкіндік беретін желдеткіш, сүзгі, ауа жылытқышы және басқа элементтер қолданылады. Желдету жүйесі желдеткіштер, жапқыштар, сүзгілер, басқару және автоматика жүйелері сияқты және т.б жеке компоненттерден жиналады. Мұндай жүйе әдетте үлкен өндірістік ғимараттарда орналасады [1,2].
Желдету жүйелерінің жіктелуі
Желдету жүйелері жұмыс ортасының рұқсат етілген параметрлерін олардың сипаттамалары бойынша жіктеуге болады:
– құрылымдық ерекшеліктері (ауа алмасуды ұйымдастыру және қолдау);
– қолданылу саласы (жергілікті және жалпы алмасу);
– ауаны жылжыту үшін қысым жасау әдісі (газ түзілімдері қоспалар).
- Ауа алмасуды ұйымдастыру және қолдау ауадан ластаушы заттардың ауыр қоспаларын және басқа қоспаларды алып тастау арқылы жүзеге асырылады, оларды ауаны қайта өңдеу арқылы ауаны тазартуға және желдету жүйесіне теңдестірілген бөліктерде беруге болады [2].
- Ауа сору жүйелері ластанған ауаны шығаратын схема болып табылады және желдету жүйесіне желдеткіштер мен ауа сорғыларын жылу бөлетін құрылғылар бар көптеген бөлмелер үшін орнатылады. Бұл жүйелерде жұмыс бөлмелерінен ауа мен жылуды кетіру көлемінің кемшілігі бар.
- Жеткізу жүйелері өндірістік ғимараттардың жұмыс бөлмелеріндегі желдету және ауаны жылыту жүйелерінде қолдануға арналған. Жеткізу жүйелері сырттан ғимаратқа мәжбүрлі түрде ауаның түсуін қамтамасыз етеді, айдалатын ауаның мөлшерін реттейді және оны ластанудан, қоспалардан және иістерден тазартады [3].
Ауаны кондиционерлеу-бұл адамдардың көңіл-күйі немесе технологиялық процесті жүргізу үшін неғұрлым қолайлы оңтайлы метеорологиялық жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында барлық немесе жекелеген параметрлердің (температураның, ылғалдылықтың, тазалықтың, ауа қозғалысының жылдамдығының) жабық ғимараттарда белгілі бір деңгейде жасау және автоматты түрде қолдау (реттеу). Ауаны баптау ауаны кондициялау жүйесі деп аталатын техникалық құралдар кешенімен жүзеге асырылады. Жүйесі ауаны кондиционерлеу өндірістік ғимараттардағы ауаның қажетті параметрлерін белгіленген температуралық және ылғалдылық жағдайлары бар таза, ауа ортасын тәулік бойы және жыл бойы қамтамасыз етуге арналған.
Кондиционерлеудің автоматтандырылған жүйесі қоршаған орта параметрлерінің ауытқуларына (атмосфералық жағдайларға) және микроклиматтың ішкі жағдайларына қарамастан өндірістің жұмыс бөлмелеріндегі ауаның берілген күйін сақтайды [4]. Микроклиматты желдету және кондиционерлеу жүйелері (сурет 1) жоспарлау және дизайн көлемінің кешенін қамтиды желдету, ауаны баптау жүйелерімен жиынтықта ғимараттарда микроклиматтың берілген параметрлерін ұстап тұру үшін қызмет ететін құралдар. Ғылим тұрғыда автоматты басқару жүйесі, уақыт өте келе өзгеретін энергия ағындары және сыртқы ортадан және ішкі көздерден бөлмеге берілетін заттар, олардың артық немесе жетіспеуі ішкі жағдайлардың бұзылуына әкеледі және микроклиматқа әсер етеді [5]. Кешен жүйелерінің әрқайсысының белгілі бір мақсаты бар. Олардың айырмашылығы-салыстырмалы ылғалдылық.
Сурет.1. Микроклиматты желдету және кондиционерлеу жүйесінің құрылымдық схемасы
Ішкі жағдайларды берілген жағдайларға келтіру микроклиматқа реттеуші әсер ету арқылы жүзеге асырылады. Реттеу-бұл бөлмеге жеткізілетін және желдету және ауа баптау жүйелері сіңіретін жылу, қысым және ылғал ағындары. Жұмыс ғимараттарындағы ауа микроклиматының қажетті метеорологиялық жағдайлары желдеткішпен қамтамасыз етіледі [6].Реттеу процесінің тиімділігі мен жылдамдығын арттыру үшін жүйеге әсер ету, нақты уақыт режимінде басқару жүйесінің динамикалық параметрлерін (температура мен жылдамдық) өзгертудің жиынтық әдісін қолдануға болады.
Әдебиет:
- Стомахина Г. И. Отопление, вентиляция и кондиционирование воздуха. М.: Издательство «Пантори», 2003. — 308 с.
- Бесекерский В. А. Теория систем автоматического регулирования.М.: Издательство «Наука», 1975. — 711 с.
- Шишов О. В. Технические средства автоматизации и управления.М.: Издательство «ИНФРА-М», 2012. — 397 c.
- Схиртладзе А. Г. Автоматизация технологических процессов и производств. М.: Издательство «Абрис», 2012. — 565 c.
- S. J. Kahne, A procedure for optimizing development decision. Automatica 11,261–269 (1975).
