Мақалада білім беру сапасын арттыру құралы ретінде ақпараттық технологияларды пайдалануы қарастырылған. Авторлар, оқушыларға қажетті білім беру сапасы мен деңгейін арттыру құралы ретінде талдау жасалған.
Кілт сөздер: білім беру, көшбасшы, компьютерлік технологиялар, педагогикалық ұжым, презентация, тұлға.
В статье рассматривается использование информационных технологий как инструмент повышения качества образования. Авторы проанализировали знания необходимые учащимся как средство повышения качества и уровня образования.
Ключевые слова: образование, лидер, компьютерные технологии, педагогический коллектив, презентация, личность.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Білім беру жүйесінің басты міндеті — ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтары ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттері көзделеді [1]. Мультимедиялық технологиялармен жұмыс істеу кезінде оқушылар басынан бастап, қызықты танымдық әрекеттерге араласа алады. Осындай процесс барысында оқушылар білім алып, оны іс-жүзінде қолданып қана қоймай, сол ортадағы қосымша мәлімет көздерімен қажетті деген құралдарын өздері таңдап ала алады. Қоғамымызда компьютер маңызды әрі көрнекті орын алып отырған осындай сәтте компьютерлік технологияларды оқыту жүйесінде пайдалану еліміздің болашағын барлық ғылым салаларында жаңа идеяларды ұсынып, оларды жүзеге асыра алатын сауатты ұрпақпен қамтамасыз етеді.
Қазіргі уақытта заманауи қоғам компьютерлік технологияның қатты әсер етуінде. Бұл процестердің құрамдас және маңызды бөлігі білім беруді компьютерлендіру болып табылады. Уақыт бізге білім беру жүйесінің әлемдік ақпараттық-білім беру кеңістігіне енуге бағытталған жағдайларын талап етеді. Бұл процесс қазіргі заманғы техникалық мүмкіндіктерге сәйкес келуі керек оқыту технологиясының мазмұнына түзетулер енгізумен байланысты оқу процесінің педагогикалық теориясы мен практикасындағы айтарлықтай өзгерістермен қатар жүреді. Компьютерлік технологиялар тұтас білім беру процесінің бір бөлігі болуға арналған, олар оқушылардың жалпы ынтасын, білім тиімділігі мен білім сапасын едәуір арттыруы керек [2].
Компьютерлік технологиялар біздің өмірімізге көбірек енуде, жас ұрпақ үшін көбірек уақыт қажет. Бүгінгі мектеп оқушылары көркем әдебиетті немесе оқу әдебиетін оқудан гөрі компьютерлерге көбірек уақыт бөлетінін бәріміз жақсы түсінеміз. Онымен күресудің пайдасы жоқ, оны әдеттегідей қабылдау керек және оны өз пайдаңызға пайдалану керек. Осы мақсатқа жету үшін компьютер — біздің балаларымыздың досы және біздің құпия серіктесіміз, яғни бізге үлкен көмек бола алады.
Бүгінгі таңда білім беру процесін ұйымдастыруға түбегейлі әсер ететін, оның мүмкіндіктерін арттыратын білім беру ресурстары мен жаңа техникалық құралдар пайда болған. Жаңа техникалық, ақпараттық, полиграфиялық, аудиовизуалды құралдар білім беру процесінің ажырамас бөлігі болып табылады, оған әдістер мен құралдардың бөлінбейтіндігі түрінде ерекшелік енгізілген. Бұл сапа қазіргі заманғы ақпараттық және компьютерлік құралдарды қолдануға негізделген және өзіндік педагогикалық технологиялар туралы айтуға мүмкіндік береді.
Осыған орай, Қарағанды қаласындағы «№ 16 Жалпы білім беретін орта мектеп мемлекеттік мекемесі» білім беру қызметін ұсынудың жаңа деңгейіне жетті. Бұл ақпараттық-коммуникациялық ортаны құру арқылы мүмкін болды. Жалпы білім беру мекемесінде: 2 стационарлық компьютерлік сынып, мобильді компьютерлік сынып жұмыс істейді, 42 кабинет заманауи талаптарға сәйкес жабдықталған, Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды университетінің «Математика және информатика» кафедрасының филиалы бар, Интернетке шығатын жергілікті желіге қосылған компьютерлермен, экранға ақпарат шығаратын бейнепроектормен, 9 кабинетте интерактивті және 2 жылжымалы тақтамен жабдықталған.
Осыған байланысты, көшбасшы мен педагогикалық ұжымның алдында мұғалімдер мен оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру: АКТ-ның жаңа құралдарын игеру, оқу-тәрбие процесіне ақпараттық-коммуникациялық технологияларды енгізу міндеттері үлкен мәнге ие болды.
Білім беру саласына заманауи ақпараттық технологиялардың енуі педагогтерге оқытудың мазмұнын, әдістері мен ұйымдастырушылық нысандарын сапалы өзгертуге мүмкіндік берді. Білім берудегі бұл технологиялардың мақсаты ақпараттық қоғамдағы оқушылардың зияткерлік мүмкіндіктерін арттыру, сонымен қатар оқу процесін даралау, саралау, кері байланыспен бақылауды жүзеге асыру, өзін-өзі бақылау және нәтижесінде білім беру жүйесінің барлық деңгейлерінде оқыту сапасын арттыру болып табылады [3].
Сабақтың кезеңдерінде, негізгі оқу әсері мен басқару компьютерге берілген кезде, мұғалім — оқушылардан іздеу мақсатын, түсіну, бұрын зерттелген білімді белсенді түрде көбейту, дайын көздерден жетіспейтін білімді толықтыруға, қызығушылық, тәуелсіз іздеу сияқты қасиеттердің көрінісін байқауға, жазуға мүмкіндік алды. Бұл мұғалімге оқушылардың оқуға шығармашылық көзқарасын біртіндеп дамыту және басқару бойынша өз іс-әрекетін жобалауға мүмкіндік берет. Компьютерлік оқыту жағдайында мұғалімнің жұмысы жеңілдетіліп қана қоймай, керісінше күрделене түсетіні белгілі болады [4]. Себебі, мектептегі білім беруді ақпараттандыру процесін бірден мүмкін емес, кез-келген реформаға сәйкес ол біртіндеп және үздіксіз болады.
Дегенмен, қазір мектепте компьютерлік технологиялар әртүрлі пәндер бойынша оқу процесін ұйымдастыруда өз орнын алды. Бүгінгі таңда оларды қолданудың қажеттілігі мен тиімділігіне күмән жоқ. Қазіргі кезең — ақпараттық оқыту технологиялары мен құралдарының оқушылардың ақпараттық құзыреттілігін дамытудағы рөлі. Мұндай жағдайда білім сапасы оқу жұмысының дұрыс ұйымдастырылуына және оқытушының кәсібилігі мен құзыреттілігіне байланысты болады.
Тәжірибе көрсеткендей, гуманитарлық цикл сабақтарында және сабақтан тыс іс-әрекетте ақпараттық технологияларды қолдану мұғалімнің де, оқушылардың да шығармашылық мүмкіндіктерін кеңейтеді, пәндерге деген қызығушылықты арттырады, оқушылардың компьютерлік технологиялар саласындағы жаңа жетістіктерді игеруін ынталандырады, бұл оқу процесінің күшеюіне және білім сапасының артуына әкеледі [5].
Cондықтан ақпараттық технологияны қолдану сауатты ұйымдастырылуы және оқыту мен тәрбиелеу процесінде көмекші болуы керек.
Сабақта компьютерді пайдалану мүмкіндіктері әртүрлі:
- Визуалды ақпарат көзі;
- Интерактивті демонстрациялық материал;
- Тренажер;
- Оқушылардың білімін, іскерлігін, дағдыларын бақылау;
- Оқушылардың өзіндік ізденіс, шығармашылық жұмысы.
Сабақта оқытуды ұйымдастырудың мүмкін формаларының бірі — электрондық оқу құралын пайдалану. Бірақ егер стандартты оқу құралы оқу сабағына көмекші материал ретінде әрекет ете алатын болса, онда электронды форманы құру сізге білімді кеңейтуге және тереңдетуге, үлкен зерттеу жұмыстарын жүргізуге және оқыған пәнге шығармашылықпен қарауға мүмкіндік береді. Мұнда, оқушылардың презентациялары бірінші орынға шығады, оны көрсету барысында оқушы көпшілік алдында сөйлеу тәжірибесін алады және мұғалім қызметін атқара алады. Оқу құралының бұл түрі өмірбаяндық материалды, әдебиет тарихының кейбір жеке мәселелері бойынша оқу мақалаларын, отандық және шетел әдебиет шығармаларының мәтіндерінен үзінділер, практикалық тапсырмалар, сұрақтар, зерттелген материалға арналған тесттерді қамтитын оқулықты біріктіруге мүмкіндік береді. Балалар пән кабинеттерінің, Интернеттің ресурстарын пайдалана алады. Мұндай шығармашылық, жеке жұмысын көрсетуге, үй тапсырмасын дайындауда ресми тәсілден аулақ болуға мүмкіндік береді. Презентацияларды дайындау — бұл шығармашылық процесс, көбінесе мұғалім мен оқушының бірлескен әрекеті. Презентациялар сабақтың әртүрлі кезеңдерінде және сабақтан тыс уақытта тиімді қолданылады, бұл зерттелетін материалды тезірек және тереңірек қабылдауға мүмкіндік береді. Презентацияны дайындау кезінде оқушы үлкен зерттеу жұмыстарын жүргізеді, көптеген ақпарат көздерін пайдаланады және зерттелетін пәнге шығармашылық көзқарас танытады.
Білім беруді ақпараттандырудың көптеген жағымды жақтарымен қатар бірқатар проблемаларыда бар:
– жаңа ақпараттық технологиялар құралдарының мүмкіндіктерін зерттеу, оларды қолданудың педагогикалық өзектілігі;
– ақпараттық технологияларға қойылатын психологиялық-педагогикалық талаптар, оларды қолданудың оңтайлы шарттары.
Осыған қарамастан, білім беру процесіне жоғарыда аталған барлық интерактивті, ақпараттық және мультимедиялық формалар мен тәсілдер оқушылардың оқу пәндерін оқуға деген ынтасын арттырып қана қоймай, оқытудың өзін білім берудің, оқу сабағын ұйымдастырудың заманауи шарттары мен заманауи талаптарына жақындатады және білім сапасын арттырады.
Әдебиет:
- Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. Қазақстан жолы — 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ. 17 қаңтар 2014 жыл.
- Дудина И. П., Михеева О. П., Ярыгин А. Н. Использование сетевых информационных ресурсов в системе дополнительного профессионального образования // XXI век: итоги прошлого и проблемы настоящего плюс. 2013. № 8 (12). С. 60–71.
- Құдайбергенова К. С. Инновациялық тәжірибе орталығы — педагогикалық технология көзі. Алматы, 2001. — 75 б.
- Митин А. Н. Компетентностный подход в обучении информационным технологиям с использованием электронных образовательных ресурсов // Балтийский гуманитарный журнал. 2014. № 4. С. 93–96.
- Емельянова Т. В Информационные образовательные технологии в школе. — URL: http//
