В данной статье приводятся примеры использования проектной деятельности в обучении математике в начальной школе, а также доказательства, основанные на научных фактах. Особое внимание будет уделено эффективности проектного подхода в образовании.
Ключевые слова: проект, научное, творческое, мышление, личность, метод, этап, фантазия, аффективность, анализ.
Loyiha faoliyati usuli 19-asrning ikkinchi yarmida AQSH maktablarida “muammo usuli” sifatida paydo boʻlgan. Bu usul pedagogikada yangilik emas. Loyiha faoliyati usuli ta'lim va falsafadagi gumanistik yo‘nalish o‘oyalari bilan boo‘liq edi. Usulning o‘zi amerikalik o‘qituvchi va faylasuf J.Dyuti va uning shogirdi V. X. Kilpatrik. Ishlab chiquvchi o‘quvchilarning ma'lum bir yo‘nalishga individual qiziqishini hisobga olgan holda o‘quvchilarning tegishli faoliyati orqali o‘rganishni qurishni taklif qildi. [1]
Ammo o‘sha paytda xorijiy maktablarda u faol va juda muvaffaqiyatli joriy etilgan: Buyuk Britaniya, AQSh, Isroil, Finlyandiya, Germaniya, Italiya, Braziliya, Niderlandiya, Belgiya va boshqa ko‘plab mamlakatlarda gumanistik yondashuv g‘oyalari mavjud. J.Dyui loyihalari keng tarqaldi va nazariy bilimlarning mutanosib kombinatsiyasi tufayli mashhur bo‘ldi. [1,2]. Loyihaviy ta’lim — asosiy nazariy bilimlarni o‘zlashtirish uchun axborot tanaffuslari bilan murakkab ta’lim loyihalarini izchil amalga oshirishga asoslangan ta’lim turi. [4].
Loyiha usuli — rivojlantiruvchi ta'lim tizimiga organik ravishda mos keladigan pedagogik texnologiya. Matematika o‘qitish jarayonida shaxsni rivojlantirish muammosini ko‘rib chiqdilar: V. A. Krutetskiy, L. M. Fridman, N.Ya. Vilenkin, A. N. Kolmogorov, G. B. Golub, V. A. Dalinger, J.Dyui, Paxomova, E. S. Po‘lat, V. D. Simonenko, I. D. Chechel, S. T. Shatskiy, V. N. Shulgin va boshqalar.Zamonaviy pedagogikada bu usul maqsadli predmetga asoslangan ta’lim o‘rniga emas, balki u bilan birga ta’limning tarkibiy qismlaridan biri sifatida qo‘llaniladi. Muvaffaqiyatli bo‘lish uchun zarur bo‘lgan ko‘plab fazilatlarni shakllantirishda maktab fanlaridan biri matematika muhim rol o‘ynashi mumkin.
Boshlang‘ich sinflarda matematika darslarida kichik yoshdagi o‘quvchilar isbotlashni, fikrlashni, topshiriqlarni bajarish yo‘llarini topishni va tegishli xulosalar chiqarishni o‘rganadilar. Loyihalarni amalga oshirish jarayonida bolalar bilishning ilmiy usullari usullari bilan tanishish imkoniyatiga ega, shuning uchun o‘qitish jarayonida ularning o‘quv va tadqiqot faoliyati shakllantirilishi kerak.
O‘quvchilah faoliyatini ikki bosqichda ko‘rib chiqish mumkin: mehnat va o‘quv. Mehnat bosqichida faoliyatning shakllanishi sodir bo‘lsa, ikkinchi bosqichda bilim, ko‘nikma va malakalarni egallash faoliyatni amalga oshirish vositasi sifatida harakat qiladi va bu bosqichda o‘quvchilar yangi bilimlarga ega bo‘ladilar. Loyihalarni amalga oshirishda talabalar faoliyatini qurish umumiy dizayn tuzilishiga mos kelishi kerak. Hozirgi vaqtda ta'lim faoliyatiga yuqori talablar qo‘yiladi. Ular ta'lim sifati samaradorligini oshirish, o‘quvchilarga mustaqil ta'lim faoliyati uchun zarur ko‘nikmalar, asosiy usul va usullarni berish zarurati bilan boo‘liq. Kelajakda o‘quvchilarning muvaffaqiyati ko‘p jihatdan ularning o‘qishdagi malakasiga bog‘liq.
Bunda nafaqat malaka va bilim, balki o‘quvchining o‘zini o‘zi qadrlash, o‘zini tuta bilish, ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish va muloqot qilish kabi asosiy ko‘nikmalarga ega bo‘lishi ham hisobga olinadi. Hozirgi vaqtda ta'limga qo‘yiladigan talablar ta'lim strategiyasining o‘zgarishini ko‘rsatadi, bunda sub'ektlarning insonparvarlik munosabatlari va ta'lim jarayonida ularning sifatli faoliyatlari qamrab olinadi. Ijodkorlik, fikrlash va shaxsning ijobiy fazilatlari o‘qitish amaliyotida rivojlanishning asosiy muhim xususiyatlari sifatida e'tirof etiladi.
Hozirgi vaqtda boshlang‘ich maktabda o‘quvchilarni mustaqil faoliyat orqali bilim olish qobiliyati bilan qurollantiradigan o‘quv jarayonini tashkil etish shakli sifatida loyiha usuliga qiziqish sezilarli darajada oshdi. Gap shundaki, loyiha faoliyati ijodiy qobiliyatlarni, fantaziyalarni, shuningdek, aqliy qobiliyatlarni, mustaqillik va mas'uliyatni rivojlantirishga imkon beradi.
Bu o‘rganish uchun motivatsiya va ijobiy farqlashni ko‘rsatadi, shuningdek, loyihani amalga oshirishda mustaqil tadqiqot faoliyatini faollashtiradi. Ushbu texnologiya muammoli ta'lim usulini shakllantirishning mashhur usullaridan biridir. O‘qituvchi talaba oldiga vazifa qo‘yganda va shu bilan rejalashtirilgan natijalar, masho‘ulotlar natijalari va ish natijalarini hal qilishga imkon beradi.
Qolgan hamma narsani talabalarning o‘zlari bajarishlari kerak: oraliq vazifalarni belgilash, ularni hal qilish yo‘llarini izlash, solishtirish, harakat qilish, olingan narsani talab bilan qayta ishlash, faoliyatni bashorat qilish va tuzatish. [5]
Loyihaga asoslangan ta'lim talabalarda bilim va o‘rganishga bo‘lgan haqiqiy ishtiyoqni rag‘batlantiradi va kuchaytiradi, chunki u:
— turli didaktik yondashuvlardan foydalanadi: mustaqil ish, vaziyatga asoslangan ta'lim, aqliy hujum, hamkorlikda va jamoada o‘rganish, rolli o‘yin, muammoli va evristik ta'lim, muhokamalar;
— shaxsiyatga yo‘naltirilgan;
— yuqori motivatsiyani o‘z ichiga oladi, bu ishning rivojlanishi bilan qiziqish va qo‘shilishning o‘sishini ta'kidlaydi;
— affektiv, kognitiv va psixomotor sohalardagi pedagogik vazifalarni (bilim, tushunish, qo‘llash, tahlil qilish, sintez qilish) qo‘llab-quvvatlaydi;
— o‘quv faoliyatini qurishga emas, balki muayyan holatda o‘z tajribasidan va boshqalarning tajribasidan o‘rganish imkonini beradi.
Loyiha ustida ishlash, albatta, ijodiy xarakterni ifodalovchi jarayondir. Bu talabalardan aksariyat hollarda mustaqillik va nostandart vaziyatlarda ijodiy foydalanish ko‘nikmalarini talab qiladi. Loyiha ishi kontseptsiyalarni o‘rganishning rasmiy xarakterini yo‘q qilishga imkon beradi va matematikada rejalashtirilgan o‘quv natijasiga erishish uchun o‘zaro ta'sirni faollashtiradi. Loyiha ishi o‘quv jarayoniga shaxsga yo‘naltirilgan va faol xarakter beradi va ta'limning yangi maqsad va vazifalariga to‘liq javob beradi. Loyihaning ahamiyati shundaki, uni amalga oshirish jarayonida kichik yoshdagi o‘quvchilar mustaqil va ijodiy ishlashni o‘rganadilar, kognitiv va ta'lim faoliyatida tajriba orttiradilar, bu hozirgi vaqtda ta'limning ajralmas qismidir. O‘qituvchining vazifasi doimiy maslahat berishdir. Loyiha ishini amalga oshirishda har bir talaba shaxs va loyiha jamoasi a’zosi sifatida o‘rganish mas’uliyati yuklanadi. [3]
Agar o‘qituvchi talabalarning loyiha faoliyatining butun jarayonini malakali va maqsadli tashkil qilsa, u birinchi navbatda ularni muammoning echimini topishga yo‘naltiradi, keyin o‘quv jarayoni ularning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. Loyihani amalga oshirishda axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan (AKT) foydalanish muhim ahamiyatga ega.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi uchun matematika bo‘yicha loyihalarni amalga oshirayotganda, usul ayniqsa ta'lim loyihasi ustida ishlash jarayonida maktab o‘quvchilarini taklif qiladi:
— tizimli tafakkur asoslari uyo‘onadi;
— o‘qituvchining qat'iy nazorati bilan baholanmagan taxminiy, namunali harakatlarni amalga oshirish imkoniyati paydo bo‘ladi;
— tashkilotchilikni, maqsadni belgilashni, tadbirkorlikni, kutilmagan hodisalar sharoitida harakat qilish qobiliyatini shakllantirish;
— gipotezalarni aniqlash, dalillarni izlash, muammolarni shakllantirish ko‘nikmalarini rivojlantiradi;
— ijodiy fantaziyalar, tasavvurlar va qobiliyatlar tarbiyalanadi.
Shuningdek, loyiha ustida ishlash jarayonida birgalikdagi intellektual harakatlarda tabiiy o‘rganish mavjud.
Bu yerda ba'zi o‘quvchilar ko‘pincha boshlang‘ich sinflarda o‘qishni xohlamasliklarini e'tibordan chetda qoldirib bo‘lmaydi, chunki bu bolalarning ko‘pchiligi o‘rganish uchun motivatsiyaga ega emas va ko‘pincha yangi bilim olishga qiziqish yo‘q, bola tushuntirishdan mamnun emas.
Tajriba shuni ko‘rsatadiki, ijodiy loyihalar usuli boshqa faol o‘qitish usullari bilan bir qatorda boshlang‘ich sinflarda ham samarali qo‘llanilishi mumkin. Shu bilan birga, loyiha usuli bo‘yicha o‘quv jarayoni an'anaviy ta'limdan sezilarli darajada farq qiladi. Xulosa qilib shuni ta'kidlashni istardimki, chet ellik va mahalliy o‘qituvchi va psixologlarning fikriga qo‘shilmaslik mumkin emas, unga ko‘ra loyihaviy ta'lim sinf tizimini siqib chiqarmasligi kerak, uni boshqa to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘qitish turlariga qo‘shimcha sifatida ishlatish kerak. yoki bilvosita o‘rganish.
Adabiyot:
- Aleksandrova G. V. Boshlang‘ich maktabda loyiha usulini amalga oshirishdagi asosiy qiyinchiliklar // Boshlang‘ich maktab Plus oldin va keyin. — 2014.- № 2 — B.34–35
- Voronko T. A. Tadqiqot vazifalari // Maktabda matematika. — 2004. — No 8. — S. 10–11.
- Gromyko, Yu. V. Rivojlanayotgan ta'lim nazariyasida kontseptsiya va loyiha VV Davydova / Yu.V. Gromyko // Izv. Ros. akad. Ta'lim.- 2010. No 2. S. 36–43.4. Zamoshnikova H. H. Kichik maktab o‘quvchilariga matematikani o‘qitish bo‘yicha loyihalar usuli: O‘quv-uslubiy qo‘llanma / N. N. Zamoshnikov. — Omsk: OGIS, 2012.
