Берілген мақалада рухани бірегейлік ұғымына қысқаша талдау жүргізіледі.
Кілтті сөздер: рухани бірегейлік, болмыс, тұлға.
В данной статье проводится краткий анализ понятия духовной идентичности.
Ключевые слова: духовная идентичность, бытие, личность.
Заттың бірегейлігін тану біздің сол заттың не екенін білуімізді болжайды. Бірақ қолданылып жүрген тұжырымдамадағы айырмашылықтар маңызды рөл атқарады. Біз бар деген сұраққа жауап бергенге дейін және кейін де бір затты белгілеп, таңдай аламыз. Фотосуреттер, бейнелер және әңгімелер кітаптарындағы сипаттамалар бұған мүмкіндік береді. Жағдай адам түсінігімен өзгереді. Мұнда болмыс мәселесі басқаша қойылады және тұлғалық пайымдаулардың табиғаты мәселенің осы ерекше жағын көрсетеді.
«The Coherence of Theism» еңбегінде R. G. Swinburne тұлғаның жеке басының мәселесін тұлға түсінігі секілді тұжырымдамаларға тән ерекшеліктерді елемейтіндей қарастырады. Осылайша, оның жұмысы кейбір ескертулерді тудырады. Мәселен, адам туралы түсінікке ие болу не білдіретінінің мағынасын қалпына келтіру және пікір айтудың нені білдіретінін білу маңызды. Теологияда тұлғаның жеке басының мәселесі шын мәнінде бірегейліктің маңызды түсінігі ретінде қарастырылады [1].
Уильям Джеймстің алғашқы жұмыстарында бірегейлікті дамытудың негізгі теориялары рухани бірегейліктің маңыздылығын елемеді. Тұлғаны дамытудың когнитивті, психодинамикалық, жүйелік және нарративті төрт негізгі теориясы бар және осы теориялар үшін рухани бірегейлік арасындағы параллельдерді түсінген маңызды. Рухани бірегейлікті дамытудың үлгісін де білуіміз қажет. Рухани бірегейлікті дамыту моделінде мына мәселелерді білген абзал: (1) рухани бірегейліктің даму кезеңдері; рухани бірегейліктің жеке айырмашылықтары; уақыт деңгейінде даму [2].
Жастар арасында институционалдық діннің құлдырауы, баламалы руханилықтың өрлеуі және діннің делдалдылығы талқыланған еңбекте баламалы рухани бірегейлік пен идеологияларды дамытудағы танымал музыканың маңыздылығы қарастырылады. Мақалада дін және танымал музыка саласындағы зерттеушілер этномузыкология мен музыка әлеуметтануында қалыптасқан теориялар мен әдістерге көбірек сүйену керек тұжырымы жасалған. Автор танымал музыка баламалы рухани бірегейлік пен идеологияны қалыптастырады деген қорытындыға келеді [3].
M. H. Kirmani және S. Kirmani рухани бірегейліктің жеті белгісін атайды [4]: сенсоцентрлік (Senso-centric) — кейбір адамдар өздерінің руханиятын сенсорлық тұрғыдан сипаттайды және ол есту, визуалды және түйсіну сезімдеріне негізделеді; социоцентрлік (Socio-centric) — көптеген адамдар өздерінің руханиятын әлеуметтік тұрғыда сипаттайды; экоцентрлік (Eco-centric) — табиғатқа бейімділік кейбір адамдардың рухани тәжірибесіне ықпал жасайды. Мұндай адамдар табиғатпен байланысын айтады және оның сұлулығы мен күрделілігі үшін ризашылығын білдіреді; космоцентрлік (Cosmo-centric) — кейбір адамдар өздерінің руханиятын ғарышқа қатысты деп түсінеді; геноцентрлік (Geneo-centric) — кейбір адамдар өздерінің руханиятын қайтыс болған отбасы мүшелері мен ата-бабаларына қатысты деп түсінеді; хроноцентрлік (Chrono-centric) — кейбір адамдар руханиятын белгілі бір оқиғамен белгіленген, белгілі бір уақыттарға қатысты деп түсінеді; трансоцентрлік (Transo-centric) — кейбір адамдар өздерінің рухани тәжірибелерін физикалық және абстрактылы форма (формалар) мен күш (күштер) арасындағы өзара әрекеттесу ретінде білдіреді. Олар нақты әлемдегі оқиғалар мен материалдық емес құбылыс арасында байланыс орнайды деп ойлайды.
Әдебиет:
- Brown G. G. Personal and spiritual identity // International Journal for Philosophy of Religion. — 1980. — № 11(4). — Р. 239–248.
- Poll J. B., Smith T. B. The spiritual self: Toward a conceptualization of spiritual identity development // Journal of Psychology and Theology. — 2003. — № 31(2). — Р. 129–142.
- Lynch G. The role of popular music in the construction of alternative spiritual identities and ideologies // Journal for the Scientific Study of Religion. — 2006. — № 45(4). — Р. 481–488.
- Kirmani M. H., Kirmani S. Recognition of seven spiritual identities and its implications on children // International Journal of Children’s Spirituality. — 2009. — № 14(4). — Р. 369–383.
