Бұл мақалада қазіргі білім беру талаптарына сәйкес мұғалімнің үздіксіз білім беру берудегі жаңа тәсілдері қарастырылады.
Кілтті сөздер : біліктілік, цифрлық технологиялар, кәсіби, құзіреттілік.
В этой статье рассматриваются новые подходы учителя к непрерывному образованию в соответствии с текущими образовательными требованиями.
Ключевые слова : квалификация, цифровые технологии, профессионализм, компетентность.
Білім берудегі жаһандық тенденциялар жаңа білім беру технологияларын пайдалануды және оның мазмұнын үнемі жаңартып отыру қажеттілігін талап етеді. Бұл бірінші кезекте тәжірибеге және өзгермелі әлеуметтік-мәдени жағдайларға бағытталған.
Қазіргі білім беру жүйесінде мұғалімнің педагогикалық мамандығы мен қатар білім беруде жаңа технологияларды пайдалану маңызды рөл атқарады. Мұғалімнің негізгі кәсіби құзіреттілікке ие болуы, қазіргі білім беру технологияларын жетік меңгеруі және оларды оқу үрдісінде белсенді қолдануы қажет. Сонымен қатар, мұғалімінің білім беруіне қазіргі уақытта бірқатар айқын кәсіби тапшылықтар кедергі келтіреді, оның ішінде цифрлық дағдылардың жоқтығы айқын [1, 2].
Сондықтан да біліктілікті арттыру курстарының тыңдаушысының оқу процесінің белсенді қатысушысына айналуына, нақты кәсіптік мәселелерді шешуге қатысуына, цифрлық және басқа да кәсіби біліктілігін арттыруға және дамытуға жағдай жасау мақсатында қосымша кәсіптік білім беру жүйесін сапалы түрде қайта құрылымдау. Осы сияқты өзекті мәселелерді шешудің жолдары:
— білім беруді цифрландыру және цифрлық технологияларды дамыту;
— заманауи мұғалімнің, менеджердің цифрлық сауаттылығы мен дағдыларын қалыптастыру және дамыту;
— үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесін дамыту.
Мұғалімнің үздіксіз білім алуының заманауи жүйесі цифрлық технологиялардың қарқынды дамуы жағдайында, әрбір мұғалімнің цифрлық құзыреттілігі мен қажетті цифрлық дағдыларын жылдам және қарқынды жетілдіруге бағытталған мұғалімнің кәсіби дамуының мобильді, икемді құралына айналуы тиіс. Педагогтардың біліктілігін үздіксіз арттыру орталықтары желісін құру тұжырымдамасы аясында мұғалімдердің біліктілігін арттыру үшін білім беру кеңістігін түрлендіру, цифрлық технологияларды кеңінен қолдану және белсенді оффлайнды дамыту, сонымен қатар онлайн білім беру формалары ерекше орын алады [3].
Мұғалімдердің біліктілігін арттырудың жаңа жүйесі біліктілікті арттырудың дәстүрлі институттарының болуын жоққа шығармайды, бірақ олардың негізгі міндеттерді жүзеге асырудағы рөлі мен өзара әрекеттесу дәрежесін нақтылайды. Педагогтың біліктілігін арттыру міндеттері:
— дәстүрлі біліктілікті арттыру институттары ғылыми-зерттеу қызметін жүзеге асырады, біліктілікті кәсіптік қайта даярлаудың жаппай бағдарламаларын жүзеге асырады;
— педагогикалық қызметкерлердің кәсіби біліктілігін үздіксіз арттырудың жаңа орталықтары педагогтардың кәсіби құзыреттіліктерін талдайды, оларға жеке білім беру бағыттарын құруға көмектеседі, біліктілікті арттыру бағдарламаларының эксклюзивті модульдері бойынша оқу мен тағылымдамадан өтуді ұйымдастырады, горизонтальды оқытуды жүзеге асыруға қатысады, жоғары технологиялық орталарды пайдаланады.
Педагогикалық кадрлардың үздіксіз біліктілігін арттыру үшін құрылған орталықтардың негізгі қызметі [1]:
— «ерекше» мазмұны бар қосымша кәсіптік білім беру бағдарламаларын іске асыру;
— тағылымдамадан өту бағдарламаларын ұйымдастыру, қолдау және дамыту;
— сайттардың қызметін қалыптастыру және қолдау кәсіби педагогикалық қоғамдастықтарды дамыту;
— «көлденең оқыту» үлгілерін енгізу; нақты жағдайда цифрлық технологияларды белсенді пайдалану білім беру жобалары.
Мұғалімдердің біліктілігін арттырудың маңызды нысаны тағылымдамадан өту (еңбек процесінде оқыту), бұл әрине, біліктілікті арттырудың жаңа түрі емес. Бірақ соңғы уақытқа дейін кең таралмаған. Үздіксіз педагогикалық білім берудің дәстүрлі жүйесі жағдайында объективті экономикалық және ұйымдастырушылық себептерді ескеру қажет.
Бұл мәселені шешудің мүмкін жолдарының бірі қашықтықтан оқыту технологияларын пайдалана отырып, сырттай және сырттай оқу бөлімдерінің үлесін кеңейту болып табылады [4]. Оқу процесін ұйымдастыру нысандарын таңдағанда ойын технологиясын кеңінен пайдаланатын күндізгі форматпен қатар модерация, оқу құралы, сырттай оқу, қашықтан технологияларды пайдалана отырып, өзіндік жұмысты толықтыру сияқты форматтарға артықшылық беру керек.
Мектепте цифрлық технологияларды қолдану бойынша мұғалімдердің жаңа тәжірибеге бағытталған кәсіби біліктілігін арттыру бағдарламалары, студенттермен жұмыстың интерактивті нысандары, нақты және виртуалды тағылымдамалар, тәжірибе алмасу, тәлімгерлік және тиісті курстарында оқыту нақты жағдайды толығымен ескеруге мүмкіндік береді. Студенттердің қажеттіліктерін, қажетті даму жағдайын жасау, қисық сызықтан озып жұмыс істеу [5].
Барлық ұсынылған білім беру нысандары қазірдің өзінде бар. Жаңа ақпараттық-әдістемелік ресурстар мен онлайн курстар цифрлық құзыреттілік тұрғысынан кәсіби тапшылықты айтарлықтай арттыруы мүмкін.
Әдебиет:
- Колыхматов В. И. Значение цифровых технологий в профессиональном развитии педагога // Педагогический поиск: инновационный опыт, проблемы качества профессионального развития педагога: сборник материалов. — СПб., 2019. — С. 50–55.
- Колыхматов В. И. Цифровые навыки современного педагога в условиях цифровизации образования // Ученые записки университета имени П. Ф. Лесгафта. — 2018. — № 9(163). — С. 152–158.
- Методические рекомендации по созданию и обеспечению функционирования центров оценки профессионального мастерства и квалификаций педагогов, центров непрерывного повышения профессионального мастерства педагогических работников в рамках фед. проекта «Учитель будущего» (утв. расп. Минпросвещения РФ от 30.04.2019 № МР-4/02ви) // [Электронный ресурс]. — Режим доступа: https://docs.edu.gov.ru/document/91c968b79cdf2bb07878c0cf24f0cb33/download/2052 (дата обращения: 15.07.2020).
- Атлас новых профессий: альманах перспективных отраслей и профессий на ближайшие 15–20 лет // [Электронный ресурс]. — Режим доступа: http://atlas100.ru/catalog/obrazovanie/ (дата обращения: 15.07.2020).
- Дидактическая концепция цифрового профессионального образования и обучения / П. Н. Биленко, В. И. Блинов, М. В. Дулинов, Е. Ю. Есенина, А. М. Кондаков, И. С. Сергеев; под науч. ред. В. И. Блинова. — 2020. — 98 с.
