Мақалада түзету жұмыстарының тиімді жүргізілуә үшін педагог-логопед пен ата-анасының бірлесе жұмыс жасауының тиімділігі айтылған.
Кілтті сөздер : педагог-логопед, ата-ана, түзету жұмыстары.
В статье говорится о совместной работе логопедов и родителей по эффективному осуществлению коррекционной работы.
Ключевые слова : педагог-логопед, родители, коррекционная работа.
Қазіргі әлемде сөйлеу қабілеті бұзылған балалардың саны жыл сайын артып келеді, сондықтан логопедтің рөлі айтарлықтай артады. Сөйлеу бұзылысы тек сөйлеудің дамуына ғана емес, сонымен қатар баланың негізгі жоғары психикалық функцияларының дамуына теріс әсер етеді.
Кез келген жеке түзету жұмыстарының жоспары балаларды диагностикалау немесе тексеру нәтижелері бойынша жасалады. Әрбір дәрігер немесе мұғалім басқа мамандармен тығыз қарым-қатынаста бола отырып, өз жұмысында өзіндік әдіс-тәсілдерді пайдаланады. Бұл жеке көзқарасты қажет ететін түзету жұмыстарының нақты және тиімді жоспарын құруға мүмкіндік береді. Бірақ көптеген жоғары білікті мамандардың бірлескен жұмысы баланың тәрбиесіне ата-анасының тікелей қатысуынсыз жеткіліксіз болады.
Р. Е. Левинаның пікірінше, отбасы — бала дүниеге келген сәттен бастап оның ішінде болатын негізгі табиғи кеңістік (сөйлеу, тәрбиелік, дамытушылық). Ол нәрестенің жақсы дамуы мен тәрбиесіне басымдық береді, өйткені ата-аналар өз баласының ерекшеліктері мен қалауын бәрінен бұрын біледі. Оның оқуына әсер ету процесінде туыстарының негізгі рөліне байланысты логопед пен тәрбиешілер ата-аналарды сөйлеу бұзылыстарын жеңудің жалпы және маңызды міндетіне «одақтас» ретінде барынша тартуға тырысады. Баламен жұмыс нәтижелі болуы үшін логопед өзіне критерийлер жүйесін құруы қажет [3].
- Ата-аналармен кездесу. Баламен жеке жұмыс жасағанда логопед оның ата-анасына ерекше көңіл бөлуі керек. Өйткені баланың дамуына белсенді қатысатын әрбір ана үшін бұзылыстың күрделілік дәрежесін, мәселені шешу әдістері мен уақытын білу маңызды. Н. Л. Карпованың еңбектерінде диагностикалық кезеңде логопед ата-аналарды нақты не мазалайтынын анықтап, сенімге ие болып, болашақта олармен қарым-қатынас жасау мен жұмыс істеуге жеке көзқарас қалыптастыруы керек екенін көрсетеді. Маман нәрестемен танысып, диагноз қойған кезде, ата-аналар балалары туралы барлық қажетті деректерді көрсетуі керек нысанды толтырады. Логопед келесі сабақта емтихан нәтижелерін және әзірленген кешенді тәрбиелік-түзету жұмысының жоспарын ата-аналарға таныстырып, олардың барлық сұрақтарына міндетті түрде жауап беруі керек [2].
- Тұрақты байланыста болу. Ата-аналармен қарым-қатынаста логопедтің өзара түсіністік табуы өте маңызды. Баланың жетістіктері мен оның әлеуеті туралы айтуды ұмытпаңыз. Логопед пен ата-ана арасындағы тығыз байланыс тез қалпына келтіруге және бұзылуларды жеңуге ықпал етеді. Алайда, егер бала тез жетпесе, маман түзету жұмыстарын тек логопедтің кабинетінде ғана емес, сонымен бірге үйде де табандылық пен шыдамдылық туралы ұмытпау керек екенін түсіндіруі керек.
- Ата-аналарды түзету жұмыстарына тарту. Кейбір сөйлеу бұзылыстарын жеңу процесіне ата-аналардың қатысуы өте маңызды. Логопед баламен қанша жеке сабақ өткізсе де, ата-ананың көмегінсіз ол жеткіліксіз. Маман ұсынатын барлық үй тапсырмалары жүйелі және уақытында орындалуы керек. Логопедтің жазбаша жаттығуларынан басқа, баланың артикуляциясын ұмытпаңыз. Сондықтан ата-ана алғашқы сабақтарға қатысып, техниканы есте сақтау үшін артикуляциялық гимнастиканы үйде баламен бірге күшейте отырып, өзі орындауға тырысуы керек [1].
Коррекциялық араласудың табысы логопед пен баланың ата-анасы арасындағы серіктестік орнатылғанда ғана мүмкін болады. Маманның негізгі міндеттерінің бірі отбасы мүшелерін туындайтын мәселелерді белсенді шешуге барынша ынталандыратын жағдайлар жасау болады, өйткені олар сөйлеу бұзылыстарының маңыздылығын жиі бағалайды. Отбасы мен білім беру мекемелері бірін-бірі алмастыра алмайды, өйткені әрқайсысы белгілі бір функцияларды орындайды. Сондықтан ата-ана мен логопед арасындағы тығыз қарым-қатынас өте маңызды [4].
Әдебиет:
- Арефьева Э. А., Подобед С. О. Работа логопункта в дошкольном образовательном учреждении // Дефектология. — 2005. — № 5.
- Карпова Н. Л. Библиотерапия в семейной логопсихотерапии // Вопросы психологии. — 2006. — № 4.
- Левина Р. Е. Основы теории и практики логопедии. — М.: Просвещение, 1967.
- Фомичева М. Ф. Воспитание правильного произношения. — М.,1989.
