Мақалада сөйлеу тілі бұзылыстарын түзетуде логопедиялық массаждың физиологиялық әсері туралы айтылған.
Кілтті сөздер: логопедиялық массаж, сөйлеу бұзылысы, артикуляция.
В статье анализируется физиологическое влияние логопедического массажа на коррекцию речевых нарушений.
Ключевые слова: логопедический массаж, нарушение речи, артикуляция.
Қазіргі кезде балалар арасында сөйлеу тілінің кешеуілдеуі, дыбыс айту бұзылыстары, сөздік қордың аздығы деген секілді диагноздар көбейіп келеді. Бұл жағдай көбіне ата-аналардың баламен қарым-қатынас аз жасауынан және баланың гаджеттермен көп ойнауынан пайда болып жатады. Аталған кемшіліктерді түзетуде логопед маманы логопедиялық массажға сүйену арқылы оң нәтижелер шығара алады.
Логопедиялық массаж — сөйлеу бұзылыстарынан зардап шегетін адамдардың сөйлеу тілі мен эмоционалды жағдайын қалыпқа келтіруге ықпал ететін логопедиялық әдістердің бірі [1].
Логопедиялық массаж сөйлеу бұзылысынан зардап шеккен балаларды, жасөспірімдерді және ересектерді оңалтудың кешенді медициналық-педагогикалық жүйесіне кіреді. Массаж дизартрия сияқты сөйлеу бұзылыстары, ринолалия, тұтықпа, сондай-ақ дыбыс айту бұзылысы бар адамдармен логопедиялық жұмыста қолданылады. Массаж — бұлшықет тонусының бұзылысы болған жағдайларда түзету педагогикалық жұмысында қолданылады [2].
Артикуляциялық бұзылыстарды жеңу кезінде логопедиялық массаж пассивті, пассивті-белсенді және белсенді артикуляциялық гимнастикамен қатар жүргізіледі. Сөйлеу кезінде тыныс алу, дауысты қалыптастыру, эмоциясын қалыпқа келтіру кезінде массажды дәстүрлі логопедиялық немесе релаксациялық жаттығулармен бірге қолдануға болады. Логопедиялық массажды логопед, дефектолог немесе логопедиялық массаж техникасын меңгерген, яғни арнайы дайындықтан өткен және сөйлеу әрекетін қамтамасыз ететін бұлшықеттердің анатомиясы мен физиологиясын, сондай-ақ сөйлеу бұзылыстарының этиопатогенезін білетін медицина қызметкері жасай алады. Массаж элементтерін баланың ата-анасына логопед арнайы нұсқау бере отырып үйрете алады.
Дененің басқа бөліктерінен беттің айырмашылығы жүйке талшықтарымен, қан және лимфа тамырларымен ең бай қамтамасыз етілген. Бұл адамның эмоционалды жағдайындағы ең нәзік өзгерістер берілетін бет бұлшықеттерінің күйіне әсер етеді.
Массаждың әсерінен денеде барлық тіндер, органдар мен жүйелер қатысатын бірқатар жергілікті және жалпы реакциялар пайда болады. Терінің беті — бұл тері анализаторының перифериялық бөлігі болып табылатын үлкен сезімтал өріс, яғни ол орталық жүйке жүйесімен тығыз байланыста болады. Массаж кезінде терінің құрылымдық қабаттарына, оның тамырлары мен безді аппараттарына ғана емес, сонымен қатар орталық жүйке жүйесінің жағдайына да әсер етеді. Массаж терінің секреторлық қызметін жақсартады, оның лимфа қан айналымын белсендіреді.
Логопедиялық массаждың негізгі мақсаттары:
1) жалпы, мимикалық және артикуляциялық бұлшықеттердің бұлшықет тонусын қалыпқа келтіру;
2) артикуляциялық аппараттың бұлшық еттерінің парездері мен параличтерінің көрінісін азайту;
3) сөйлеу аппараты бұлшықеттерінің патологиялық моторлық көріністерін төмендету (синкинезия, гиперкинез, құрысулар және т. б.);
4) проприоцептивтік сезімдерді ынталандыру;
5) артикуляциялық бұлшықеттердің көлемі мен амплитудасын ұлғайту
6) жиырылу белсенділігі жеткіліксіз болған перифериялық сөйлеу аппаратының бұлшықет топтарын белсендіру [3].
Логопедиялық массаж негізінен бас, мойын бұлшықеттері, сондай-ақ иық белдеуі аймағында жасалады. Логопедиялық массаж процесінде перифериялық сөйлеу аппаратының бұлшықеттеріне ерекше назар аударылады, оларға тіл, ерін, мойын, жұмсақ таңдай бұлшықеттері жатады. Логопед логопедиялық массаж жасалатын бұлшықеттердің құрылымы мен қызметін жақсы түсінуі керек.
Әдебиет:
- Османова Г. А., Позднякова Л. А. О 75 Игровой логопедический массаж и самомассаж при коррекции речевых нарушений. — СПб.: КАРО, 2013. — 88 с.
- Краузе Е. Н. Логопедический массаж и артикуляционная гимнастика: Практическое пособие. — СПб: КОРОНА принт, 2004. — 80 с.
- Дьякова Е. А. Логопедический массаж. — М.: Академия, 2005. — 96 с.
