Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде қазіргі таңда көп өзгерістер жасалуда. Осыдан 20 жыл бұрын білім беру мекемелерінде «ақпараттық- коммуникациялық технология», «ақпараттық технология» ұғымын мектеп мұғалімдері естімеген, ол кезде ең жоғары деңгейдегы коммуникациялық технология- калькулятор. Қазіргі таңда мемлекетымыздың жағдайы жақсы болғандығы шығар Қызылорда облысының қай білім мекемесын алмаңыз ең құрғанда бір кабинет дербес компьютерлерымен және мультимедиялық жабықтарымен жабдықталған. Енді мемлекет мүмкіндік жасап түрғанда, педагог мамандар осы мүмкіндікті пайдаланып қалай өзінің оқу-тәрбие үдерісніде ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдаланып отыр? Қолдануда қандай проблемалар тұындайды?
Қай кезде болмасын информатика пәнін оқытуда бағдарламалау тілдері ерекше орын алуда.Информатика пәнінен олимпиадалар Паскаль тілсіз өтпейды. Бұл тілді оқушыларға үйреткен кезде оларды болашақ экономист, инженер-програмистікке дайындауға болады, ал Визуаль Бейсик әр оқушының шығармашылығын дамыту арқылы ғылыми жобаларды дайындауға бағыталады. Әрине ғылыми жобалардың көркісіне жауап беретін графикалық-анимациялық бағдарламалар, олар PhotoShop пенFlash, Swish бағдарламалары. Атай берсен көп, қазіргі таңда одан да көп бағдарламалар дүниеге келіп жатыр. Біз шет мемлекеттерден қалып бара жатырмыз, өзіміз бағдарламаларды дүниеге әкелмек түгелі олардың дүниеге әліп келген бағдарламаларын қолданып үлгермей жатырмыз, оларға біз жетуіміз қиындай береді, егер мектеп базасынан бастап оқушыларға бағдарламалау тілдерін менгертуді дұрыс жолға қоймасақ. Шет мемлкеттердің бізден асып бара жатқаны, олар бағдарламалау тілдің қажеттілігін бала бақшадан үйрете бастайды, ал қазақстандық мектептерде бағдарламалау тілдер тоғызыншы сыныптан бастап беріледі де, оқушы бағдарламалау тілдердің маңызын түсінбек түгіл не үшін, оны өтіп жатқанын түсінбейді. Содан болар мектептерде информатика пәнінің мұғалімі бағдарламалау тіліне бағдарламадағы берілген уақытты ғана бөліп, оқушылардың бағдарламалау сауаттылығында ашып үлгермейды.
Біліктілік арттыру курсқа келген информатика пәнінің мұғалімдеріне көп жағдайларда бағдарламалау тілдерінің не үшін қажет екенін түсіндіру, оның әліппелік сауаттылықтарын үйрету дәрістері уақытты алады, ал заңында информатика пәнінің мұғалімі, ондай білімді бес жылдық жоғары оқу орындардан алуы қажет. Әрине, барлықтарына бірдей топрақ шашуға болмайды, бірақ бұндай мұғалімдердің саны көбейіп бара жатқаны қиналдырады.
Енді информатика пәнінің мұғалімдеріне ұсыныс ретінде айтарым, бағдарламалау тілін оқушыларға игерту үшін ең бастысы, оларды қызықтыру қажет. Бағдарламалау тілдерінің негізгі қызметтерін оқушыға түсіндірсе, ішкі уэжын оятса, сонда, ол оқушы информатика пәнінің жұлдызы болады.Ондай жұлдыздар көбие бастайды егер, мұғалім оқушыға компьютерлік жобаларды өзінің сыныптастарымен бірлескен жұмыс жасағанда сапалы нәтежеге жететініне көзін жеткізсе. Әрине, ондай жобаларды жасау үшін информатика пәнінің мұғалімі өзі осы бағдарламаны жетік меңгерген болуы керек және осы бағдарламада өзі жасаған үлгі жобаларды, оқушыға көрсету, арқылы, оны өзінің жобасын сыныптастарымен бірлескен жұмысқа бағыттағанда ғана жұмыс өз нәтижесін көрсетеді. Оған мектеп бағдарламасында берілген уақыт әрине шектеулі, сондықтан жобаларды жасау үшін сыныптан тыс уақытты тиімді пайдалану абзал. Бірақ, егер Сіздің оқушыларыңыз бесінші сыныптан бастап бағдарламалау тілінің негіздерін меңгеруді бастаса, онда жетінші-сегізінші сыныптарда оқушыларыңыз үлкен жетістіктердің иегері болады. Мен өзімнің мектеп мұғалімі болып жүрген кезімдегі тәжірибемде, бесінші сыныптан бастап дайындаған оқушым жетінші-сегізінші сыныпта, қалалық олимпиадада үшінші орын иегері, ал жоғары сыныптарда қалалық пен облыстық олимпиадаларда жүлделі орын алып жүрді. Қосымша осы оқушымен жұмыс жасап жүргенімде, мен жоғары сынып оқитын оқушыға «Дарын» орталығынның ұйымдастыруымен өткізілген жобалар байқауында Визуал Бейсик бағдарламасында жасалынға «Қазақстан тарихын» оқыту электрондық оқулық жобасын ұсындым. Бұл оқушымнның ұлты басқа болғанымен, оқулықты үш тілде жасап шықты. Интернеттің мектептерге енді ендіріп жатқан кезінде, осы оқушым күні-түні демей оқулықты жасап шықтыда, бірнеше байқаулардың жүлделі орын иегері болды. Осы оқушыларымнның арқасында мен жұмыстарын үлгі етіп, гуманитарлық колледжде жұмыс жасағанымда бағдарламалау тілді игерту әдістемесін студенттерге үйрете бастадым. Оларға әр қайсысына жобаларды, жасау мерзімін және ең маңыздысы олардың қажеттіліктеріне көзін жеткізе отырып, студенттердің бағдарламалау тілдерді игерту маған оңайга түсті. Мысалға, «Информатика әлеміне саяхат» жобасынның бастауыш сыныпта С.Т.Мухамеджанованның «Ақпараттық мәдениет негіздеріне» сүйене отырып, Swish, PhotoShop графикалық-анимациялық бағдарламалар негізінде жасалынған.
 |
|||||
 |
 |
||||
Шығармашылық жұмысты ғылыми сипатта ұйымдастыру - болашақ мұғалімдерді кәсіптік мамандығына баулуда, оларды қазіргі қоғам талап ететін, ғылыми - техникалық прогрестің талаптарына жауап бере алатын, республикамыздың әрбір азаматтары өз балаларын сол ұстаздарға еш алаңсыз мектепке беруі үшін білімгерлердің ғылыми жұмысқа бейімділігін, сауаттылығын, этикалық мәдениетін, адамгершілігін, инабаттылығын, ғылымилығын, принципшілдігін, демократияшылдығын, ізгілігін артыруды көздейді.
Жаңа ақпараттық технология орталығында шығармашылық топ жұмыс жасады.
«Инфо–DOS»- үйірменің бағдарламасы бойынша теориялық және практикалық сабақтарда қарастыратын зерттеу әдістерін дамыта отырып, өздігінен жұмыс істеу ерекшеліктерін, дағдыларын арттыруға, шығармашылық жұмыспен айналысуына, жеке басының білімін көтере отырып ептілігін, икемділігін, біліктілігі мен дағдыларын ұштай түсуге баса мән беру басты мақсаты болып есептеледі.
«Программистер» тобы бағдарламалау тілдерімен жұмыс жасады. Бағдарламалау тілін таңдаудың мәні мен мақсаты: түрлі ұлттардың қарым – қатынас жасайтын тірі тіліне қарағанда, бір ғана бағдарламалау тілін меңгерту жартылай кәсіпқой бағдарламалаушылар бірнеше жаңа тілді меңгерген «полиглот» болуына тура келеді. Кәсіпқой бағдарламалаушылық үшін – көптілділік қалыпты жағдай екенін мойындауымыз, оқушылардың өздеріне бағдарламалар құрғызу арқылы компьютердің жұмысын басқаруға болатынын дәлелдей білуіміз,ол үшін басқа мектеп пәндеріне электрондық оқулықтарды, не үйрету бағдарламаларын құрғыза білуіміз керек. Осы жағдайда ғана олардың бағдарламалау тілімен жұмыс жасау қызығушылығын қалыптастыруға болады. Бұдан оқушы «Мен өзімнің күш – жігерім мен қызығушылығымнын арқасында өзім үшін туындаған қажеттіліктің барлығын компьютерге орындататын жағдайға жеттім» деген сенімге ие болатынына көз жеткізеді.
«WEB–дизайнер» клубы дайын білімдер мен дағдыларды ғана меңгерген жастарды емес, өзіндік ерекше ойлау қабілетімен көріне білетін жеке тұлғаны қалыптастыру міндетін қойып отыр. Бұл дегеніміз әрбір оқушының өзіндік шығармашылық қабілетін дамыту мәселесін шешуді қажет етеді.
«Компьютерлік дизайнерлер» - белгілі гуманист К.Роджерс айтқандай баланын шығармашылық қабілетін қалыптастыруға болмайды, оның ішкі мүмкіншіліктерін айқындап дамытуға жағдай жасау керек. Сондықтан шығармашылық топ оқушыларының тәжірибеге жақын болуын, өз шығармашылығын іштей бағалауын, бейнелер және ұғымдармен еркін ойлауына мүмкіндік беріледі.
 |
|||||
 |
|||||
 |
|||||
Шығармашылық топ – Оқушылардың шығармашлық іс - әрекетін дамытуға мүмкіндік – олардың шығармашылық ойлауына жағдай жасау. Топтың нәтижеге бағыталған жұмыстары шығармашылық ойлаудың мынадай ерекшеліктерінен туындайды.
1. Басқалардың идеясын қайталамайтын, өзіндік парасаты бар;
2. Объектінің көзден тыс қалған жасырын жақтарының көрінуі;
3. Объектінің жаңа қырын ашу, оны жаңаша пайдалану, практикада қолдану жолдарын кеңейту;
Топ оқушылары интелектілік ойлау, өзіндік жұмыс жасау қабілеттерін пайдаланып мультимедиялық оқулықтар жасақтауда.
Әр информатика пәні мұғалімі өз жұмысына осындай жауапкершілікпен қарап, мектеп аясында жоғарыда көрсетілгендей «Шығрмашылық топтарды» ұйымдастыра отырып, сол жұмыс нәтижелерін республикамызды халықаралық дегейге үйялытпай шығаруға болатынына сенемін.
Әдебиет:
1. Мұхамеджанова С.Т. Білім беру мекемелері қызметкерлерін ақпараттық-коммуникациялық технология саласы бойынша біліктілігін көтерудің ғылыми-әдістемелік негіздері. – Алматы, 2006.
2. Мұхамеджанова С.Т. Мектептегі информатиканы оқыту әдістемесі. – Алматы, 2008.
3. Халықова К.Информатиканы оқыту әдістемесі. – Алматы, 2005.
4. Абылқасымова А. Энциклопедиялық сөздігі. – Астана, 2010.
