Қазақстан Тәуелсіздік алғалы жекешелендіру үдерісі мен нарықтық қатынастар жүйелі түрде қалыптаса бастады.Елімізде өндірістік қатынастардың пайда болуы, өзгеруі және жетілдіруі, сонымен қатар қоғамның мүдделері мен мұқтаждары да біршама өзгеше құбылыстардың орын алуына әкеліп соқтырды.
Еліміздің ұлттық-құқықтық жүйесінде құқықтық реформаны жетілдіру барлық мемлекеттік билік органдарының оның ішінде құқық қорғау органдарының құзыреттерін жандандыру, қылмыстылықпен күрес шаралары мемлекеттік бағдарламалар негізінде белсенді және пәрменді жүзеге асырылып келеді. Бұл шараларды жүзеге асыру барысында қылмыстылықпен күрестің маңызды бағыттарының бірі ретінде сыбайлас жемқорлықпен күрес шарасы қарастырылады.
Қазіргі таңда сыбайлас жемқорлықпен белсенді күрес жүргізіліп осы бағытта елімізде жүйелі құқықтық база қалыптастырылды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2005 жылғы 23-ші желтоқсанындағы Жарлығымен бекітілген 2006-2010-шы жылдарға арналған «Сыбайлас жемқорлықпен күрес» туралы мемлекттік бағдарламасында мемлекеттік басқару органдарының әкімшілік құзыреттерін оңтайландыру, мемлекеттік сатып алу жүйесін жетілдіру, бюджеттік қаражаттың жұмсалуына қоғамдық бақылау жүйесін құру, азаматтық қоғам құру, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізуге тарту, құқықтық сана мен құқықтық мәдениетті қалыптастыруға аса назар аударылған.Осыған орай елімізде сыбайлас жемқорлық әрекеттерді әшкерелеу, анықтау, қылмысты ашу, алдын-ала тергеуді ұйымдастыруға байланысты сот, тергеу өндірісіндегі қылмыстық істі жүргізу пәрменділігі нығайып келеді. Атап айтсақ, 2013 жылдың құқықтық статистикалық деректері бойынша бір жылда 1333 қылмыстық іс қозғалып алдын -ала тергеу өндірісінде мемлекттік функцияларды орындауға уәкілетті лауазымды адамдар жауапқа тартылды. «ТранспорентумИнтернейшнл» ұйымының зерттеулері бойынша сыбайлас жемқорлықпен күрес бағытында Қазақстан 2011 жылы 120-шы орында, 2012 жылы 133-шы орында, 2013 140-шы орында болған. Ал аталған ұйымның жемқорлықпен күрес индексі бойынша алдыңғы қатарда келе жатқан елдер Ұлыбритания, Израил, Финляндия, Канада, Германия болып табылады.
Көптеген тәжірибелі ғалымдардың пікірінше қылмыстық жауапкершілікпен байланысты жазаны қатайту, қатаңдату жемқорлық мәселесін түбегейлі толық шешеді деу қиын. Осыған байланысты, сыбайлас жемқорлыққа қатысты жазаны қатаңдатудан гөрі, мемлекеттік қызметтің жауапкершілігін арттыру жолдарын табу қажет деп санайды. Осы бағытта жемқорлықпен күрес сапалы жүргізілу үшін мемлекеттік органдардағы қызметкерлердің жағдайын жақсарту, лауазымды тұлғалармен құқық қорғау органдары жүйесі, сот қызметі секілді барлық ықпалды органдарда жемқорлықтың алдын-алу , қоғамға қауіпті әрекеттерден сақтандыру профилактикалық шаралары кеңінен жүргізілуі тиіс. Сонымен қатар, қазіргі заманға сай ұлттық заңнаманың жетілдірілуі, құқықтық реформалардың жандандырылуы қажет.
Жоғарыда айтылғандай, жемқорлықпен күреске байланысты әлемдік тәжірибелерін зерделей келе төмендегіде шараларды жүзеге асыру:
1. Мемлекеттік қызмет сапасын арттыру стандарттарын қалыптастыру
2. Әкімшілк процедураларды тиянақты жан-жақты реттеу
3. Мемлекеттік қызметкерден ант қабылдау тәртібін жетілдіру
4. Мемлекеттік қызмет жалақысын көбейту
5. Құқықтық сана мен құқықтық мәдениетті қалыптастыру- жемқорлықты тиюдың тиімді жолдары болып табылады.
Сонымен қатар, мемлекеттік органдар қызметкерлері жемқорлықтың алдын-алуға қатысты кешенді шараларды ұйымдастырып, мемлекттік емес қоғамдық ұйымдармен, бұқаралық ақпарат құралдарымен, бұқара халықпен тығыз байланыста болып аталған іс-шараларды жүзеге асыруы тиіс.
